در سالهای اخیر، کاهش بارندگی، افت سطح سفرههای آب و استفاده بیرویه از منابع باعث شده نیروگاههای وابسته به آب در خنکسازی و تولید برق با چالشهای جدی مواجه شوند. نتیجه این روند، افزایش قطعیهای برق در تابستان، کاهش راندمان نیروگاهها و اختلال در زیرساختهای صنعتی استان بوده است.
خشکسالی در کرمان چهره تازهای از بحران چندوجهی را آشکار کرده است. از طرفی کشاورزان با زمینهای ترکخورده و چاههای خشکشده دست بستهاند و از سوی دیگر، صنایع بزرگ مانند مس سرچشمه، که به انرژی پایدار نیاز دارند، در معرض تضعیف جدی قرار گرفتهاند.
کاهش سطح سدهای مهم استان از جمله سد جیرفت و سد سیرجان موجب افت توان آبی برای نیروگاههای برقآبی شده و وابستگی به سوختهای فسیلی را افزایش داده است. این وابستگی نهتنها فشار اقتصادی بر دولت را بیشتر میکند، بلکه انتشار آلایندههای کربنی را هم بالا برده است.
در کنار مشکلات فنی، تأثیر اجتماعی و زیستمحیطی کمآبی نیز بهروشنی قابل مشاهده است. مهاجرت تدریجی از روستاهای جنوبی استان، تغییر الگوی کشت، و افزایش دمای منطقه، نشانههایی از تغییرات اقلیمی عمیق در پهنه خشک کرماناند. این وضعیت، ساختار اقتصادی منطقه را نامتعادل و وابستهتر کرده، و خطر کاهش امنیت غذایی را پیشرو قرار داده است.
با این حال، راهکارها برای کاهش اثرات خشکسالی و کمآبی وجود دارند. نخست، بازنگری در الگوی مصرف آب صنعتی و کشاورزی ضرورت دارد؛ استفاده از فناوریهای بازچرخانی آب در کارخانجات و توسعه روشهای آبیاری هوشمند میتواند میزان هدررفت را تا حد زیادی کاهش دهد.
دوم، ارتقاء بهرهوری تولید برق از طریق نیروگاههای تجدیدپذیر — بهویژه خورشیدی — به دلیل شرایط اقلیمی مناسب کرمان (تابش زیاد و طولانیمدت خورشید) باید بهصورت راهبردی دنبال شود. همچنین فرهنگ مصرف در سطح خانوار، کلید کنترل بحران است؛ کاهش استفاده از وسایل پرمصرف مثل کولرهای آبی قدیمی، نصب سیستمهای خنککننده با بازده بالا، و خاموشی هدفمند در ساعات اوج مصرف از جمله اقداماتی است که مردم میتوانند در کوتاهمدت انجام دهند.
در نهایت، آینده کرمان وابسته به تصمیمهای امروز است. اگر مدیریت منابع آب و انرژی با نگاه بلندمدت و علمی همراه نباشد، این استان از قطب تولید و کشاورزی به سرزمینی نیمهخالی از ساکنان و بیرمق از انرژی تبدیل خواهد شد. تداوم بیتفاوتی نسبت به نشانههای هشدارآمیز خشکسالی، یعنی دعوت رسمی به خاموشی در قلب کویر.
در چنین شرایطی، نجات کرمان از بحران آب و برق تنها با همافزایی میان دولت، صنعت و مردم ممکن است. اجرای طرحهای مدیریت هوشمند منابع، احیای سدها با فناوریهای نو، و سرمایهگذاری جدی بر انرژیهای تجدیدپذیر باید به یک اولویت ملی تبدیل شود. اگر نگاه آیندهنگر بر تصمیمات امروز حاکم گردد، میتوان امید داشت که کویر کرمان به نماد پایداری و سازگاری در برابر خشکسالی بدل شود، نه یادگار فراموشی و خاموشی.








