وی ادامه داد: خاک سالم برای رشد گیاهان، تصفیه آب و جلوگیری از سیل ضروری است و بدون آن، حیات روی زمین به خطر می‌افتد بنابراین روش‌هایی سنتی وجود دارد که می‌تواند از فرسایش خاک حفاظت کند.
محقق بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان افزود: در مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای که شیب اراضی نسبتاً زیاد است و زمین مسطح کافی برای کشاورزی وجود ندارد از روش‌هایی به منظور مهار فرسایش و نگهداری آب‌های جاری، کاهش سرعت روان آب‌‌ها و در نتیجه کاشت و پرورش گیاهان استفاده می‌شود.
رضایی به روش‌های سنتی حفاظت خاک دامنه‌ها اشاره و اذعان کرد: یکی از این روش‌ها سکوبندی و ایجاد جوی و پشته در دامنه‌ها همچون پشته‌های ابرویی و شیوه مقابله با چالش است.
روش سکوبندی
وی ادامه داد: در روش سکوبندی خاکبرداری و خاکریزی در اراضی شیبدار انجام شده و این مسیرها را باید به تعدادی پله با سطح افقی و با دیواره‌های عمودی تبدیل کرد تا شرایط را برای کشاورزی آبی فراهم کند، هدف اصلی از سکوبندی ایجاد بستر مناسب برای کشت آبی و افزایش بازدهی اقتصادی در اراضی شیبدار است.
محقق بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری تاکید کرد: متوسط ریزش‌های جوی برای سکوبندی متفاوت است ولی عمدتاً در مناطق نیمه‌خشک تا مرطوب از این روش استفاده می‌شود اگر این روش برای تولید محصولاتی از قبیل شالی مورد استفاده قرار بگیرد سکوها باید در تمام طول خود مسطح و بدون شیب باشند تا هر کدام به شکل کرت کم‌عمقی در میان و آب مورد نیاز شالیزارها را تامین کنند.
رضایی ادامه داد: اگر برای محصولات باغی و علوفه‌ای از شیوه سکوبندی قرار بر استفاده باشد به ظور مثال کشت یونجه باید شیب طولی یا عرضی تا حدی بلامانع هست زیرا گاهی تمام زمین به سکوهای قائم تبدیل می‌شوند در حالی که در برخی از اراضی قسمت‌های شیبدار بین دو تا سکو باقی می‌ماند.
وی تاکید کرد: اساس سکوبندی متکی به خاکبرداری و خاکریزی است به علاوه در صورت وجود قطعات سنگ قبل از خاکبرداری ابتدا سنگ‌ها را جمع‌آوری و دیواره حائلی در پایین دست احداث می‌کنند ابعاد و وسعت سکوها بر اساس شرایط محیط فیزیوگرافی و شیب منطقه متغیر است.
این محقق جوان به روش دیگری برای حفاظت خاک در دامنه‌ها اشاره کرد و گفت: روش ایجاد جوی و پشته در دامنه‌ها و مخروط افکن‌های غیر فعال است که تحت پوشش آب چشمه قنات و یا سرشاخه‌های فرعی و بالادست رودخانه‌ها احداث می‌شوند و برای موکاری (انگور) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش مخروط افکن
رضایی ادامه داد: هدف اصلی کشاورزان از روش مخروط افکن، تولید محصولات کشاورزی است و با این همه اهداف دیگه‌ای نظیر نگهداری آب بر روی اراضی و کاهش فرسایش خاک را نیز می‌توانیم برای آن ذکر کنیم.
وی پشت‌های ابری را روش دیگری برای حفاظت خاک عنوان کرد و گفت: احداث پشت‌های ابرویی که به منظور انجیرکاری در استحبان فارس استفاده شده است و هدف استفاده از این طرح ایجاد سامانه‌های کوچک مقیاس سطوح آبگیر باران با هدف ذخیره رطوبت در پروفیل خاک و درختکاری در مناطق خشک و نیمه خشک است.
رضایی به اهداف دیگر طرح بیان شده اشاره و تاکید کرد: کاهش ضریب روان آب و کنترل سیل و فرسایش از دیگر مزایای این طرح است و آب مورد نیاز درختان به روش سنتی در سطوح کوچک و اندازه‌های مختلف که معمولاً به ابعاد ۱۰ در ۱۰ متر هستند، تامین می‌شوند، زیرا محل‌های انجیرکاری در طول دو نهر کوچک که دارای دو تا سه متر طول و ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر عرض و ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر عمق هستند، احداث می‌شوند.
محقق سازمان تحقیقات کشاورزی کرمان با بیان اینکه این طرح در شهرستان گلباف و سیرچ قابلیت اجرا دارد، افزود: به منظور استفاده بهینه از آب باران و حفاظت خاک با توسعه سطح جمع‌آوری آب باران و افزایش ارتفاع آن، آب مورد نیاز جمع و ذخیره می‌شود، این روش با احداث نوارهای یک در میان اصلاح شده است.
روش چالکش در دامنه‌ها
وی آخرین روش حفاظت از خاک را «چالکش در دامنه‌ها» عنوان کرد و گفت: که از جمله روش‌های سنتی حفاظت خاک و آب در استان‌های کرمانشاه زنجان و آذربایجان غربی مکاره دیم، بادام کاری، بیت کاری، گردو کاری و جالیز کاری سنتی اجرا شده است، حفر چاله است که در مناطق گسترش چالش از بین رفتن مرتع و دارای اقلیم خشک و نیمه خشک با بارندگی متوسط سالانه حدود ۳۰۰ میلی متر جوابدهی خوبی داشته است.
رضایی تاکید کرد: در روش چالکش با ایجاد چاله‌هایی با عرض و عمق نیم تا یک متر در خاک‌های نسبتاً عمیق دامنه‌ای موکاری انجام می‌شود که با این روش‌ها می‌توان در استان کرمان هم برای مراقبت از خاک آنان را به اجرا در آورد.
انتهای خبر/ طهماسبی
