مروری بر تاریخ تعلیم و تربیت  بافت

تعلیم و تربیت شهرستان بافت ، با اینکه حدود ۱۰۰ سال عمر دارد ، ولی شناسنامه اش در لابلای پرونده های راکد و غبارگرفته بایگانی که خودش هم ناپیداست  ،  بایگانی شده است ،  شناسنامه ای که برگ هابش در پرونده های پرسنلی کارکنانش ورق می خورد و راهی غیر از این و  نشستن پای صحبت معلمان و آموزگارانی که ذرات سپید گچ پای تخته و سپیدی و تاریکی روزگار ، حافظه ای را برای آنان هنوز نگه داشته است، نیست.

اگر تورقی  صد ساله داشته باشیم در تاریخ تعلیم و تربیت یا همان فرهنگ بافت و  بخواهیم به سال های قبل از ۱۳۰۰ نظری بیندازیم ، به مکتب خانه یا همان اصطلاح  نظام “ملامکتبی” خواهیم رسید .

مکتب که در هر کوی و برزن و در سایه سار هر گردو و نارون تشکیل می شد , اتاق یا محلی بود که  حصیر یا گلیمی که  مکتبی ها خودشان همراه داشتند ، برپا می شد.

مُلا بر روی تشکچه ای می نشست و به مکتبی ها که دایره وار بر حصیر و گلیمشان نشسته بودند ، الفبا و دیگر محفوظات را یاد می داد.

گویند : نخستین مُلای بافت ، ملا عبدالغنی نام داشت و دیگر ملای بعد،ملازین العابدین که در سال های قبل از ۱۳۰۰ یعنی حدود سالهای ۱۲۹۰ نظام  ملامکتبی را بنا نهاده بودند.

ملا ابتدا ،۳۲ حرف الفبای فارسی را  با روش های نظم و نثر و گاه موزون ،درس می داد و سپس به آموزش خوشنویسی می پرداخت.

پس از آموزش الفبای فارسی ،خواندن گلستان و قرآن مجید را یاد می داد و کسی که ختم قرآن و دوره کردن آن را فرا گرفته بود ، با سواد تلقی می شد و می بایست علاوه بر پرداخت ماهانه ۵ قران به ملا ، شیرینی ملا را که معمولاً یک کله قند کلوخی یا یک سبد خرما  بود ، بدهد.

در کنار این شیرینی ها اهدا شده به ملا ،  بساط چوب و فلک همواره در مکتب خانه پرپا بود  و ملا مکتبی ها در فراگیری علم و دانش نوش جان می کردند.

ملامکتبی ها  پس از سه  یا چهار سال ، به آن مرحله از دانش و سواد می رسیدند که حافظ ،گلستان و بوستان سعدی و کلیله و دمنه را بطور کامل با معنی می خواندند و  بسیاری از متون و اشعار  و همچنین قرآن مجید را خوب می خواندند و بیشتر سوره ها را حفظ بودند.

ملامکتبی ها که همواره دوات و لیقه و قلم مشق همراه داشتند ، خط را به زیبایی می نوشتند .

جا دارد به یکی از شاگردان مکتب خانه ملا عبدالغنی ، اشاره ای داشته باشم ،زنده یاد غلامرضا شفیعی پدر دوست و عزیز فرهنگی شهرمان آقای علیرضا شفیعی که هم خطی زیبا داشت و هم سواد کافی ، آنگونه که در سن ۱۶ سالگی در اثر پشتکار و ممارست ، از ملاهای زمان خودش به حساب می آمد و به همین خاطر در اداره مالیه آن زمان ( دارایی کنونی ) استخدام شد.

زنده یاد حمید هرندی