این بازدید در راستای راهیان پیشرفت بسیج رسانه رقم خورد و تیم رسانه‌ای کرمان به میزبانی شهرستان بم ضمن مطالبه‌گری خواسته‌های کلی مردم این منطقه، راهی بازدید از ارگ قدیم بم بعد از گذر از ارگ جدید شد و در این مسیر سرپرست جوان میراث فرهنگی این شهرستان ضمن همراهی ما این بنای تاریخی را هم معرفی می‌کرد.
ارگ بم بزرگترین مجموعه شهری خشتی است
محسن قمری ابتدای تاریخچه‌ای کوتاه از ارگ بم گفت و تاکید کرد: این ارگ بزرگترین مجموعه شهری خشتی جهان است که در حدود ۲ هزار و ۲۰۰ سال قدمت دارد. این بنا در شمال شرقی بم بر فراز تپه آذرین قرار گرفته و از چهار قسمت ۳۸ برج دیده‌‌بانی، یک خندق و بارویی عظیم تشکیل شده است.
سرپرست میراث فرهنگی شهرستان بم ادامه داد: مساحت ارگ در حدود ۲۰ هکتار است. دور تا دور ارگ، خندقی عمیق بوده که طی قرن‌ها این مجموعه را از یورش‌‌ها حفظ کرده و مصالح اصلی بنا، خشت خام و گل رس است. بندرت سنگ، آجر و تنه خرما نیز در بنای ارگ به کار رفته است.
وی همان‌طور که در ارگ قدم می‌زد، قسمت‌های مختلف این سازه را هم معرفی کرد و گفت: از مکان‌های شناخته شده ارگ بم یک راهروی اصلی است که در گذشته بازار بوده علاوه بر این در مجموعه ارگ بم آثاری از بقای آتشکده دوره ساسانی، زورخانه، حمام عمومی، اصطبل، سربازخانه، زندان و عمارت چهار فصل نیز باقی مانده است. خانه‌های عمومی متصل به هم ساخته شده و به یکدیگر راه دارند. در بعضی از خانه ها آثاری از حمام‌های خصوصی هم دیده میشود.
قمری نکته با شکوه این مجموعه را اصطبل‌‌های پادشاهی عنوان کرد و افزود: این اصطبل‌ها در مکانی جدا از خانه‌ها قرار داشته‌‌اند و نزدیک‌ترین بخش به سربازخانه‌ها بوده‌اند.
سرپرست میراث فرهنگی شهرستان بم ادامه داد: در دوره اسلامی، در ارگ بم دو مسجد با نام مسجد جامع و مسجد حضرت محمد (ص) و یک حسینیه شامل یک صحن، یک ایوان دو طبقه و چند اتاق ساخته شده است که سه منبر خشتی نیز در حسینیه وجود دارد.
وی عنوان کرد: قسمت حاکم‌نشین ارگ شامل عمارت چهار فصل و خانه حاکم است، عمارت چهار فصل سه طبقه و قصر حکومت بوده و کلیه اوامر و احکام حکومتی در این عمارت صادر میشده است، در کنار عمارت چهار فصل یک حمام اختصاصی و یک چاه آب دیده میشود. آب آشامیدنی ساکنان ارگ از چاه‌‌هایی در حیاط خانه‌‌هایشان تأمین میشده است.
بعد از توضیحات این مقام مسئول به همان اصطبل‌هایی که گفته بود رسیدیم جایی که نشان از شکوه داشت البته که ما آن چنان تاریخ را در رسانه‌ها ندیده‌ایم که یادمان رفته قصرهای اصلی در ایران است نه در چین و هند، زیرا سرعت ساخت فیلم از بناهای تاریخی این دو کشور از دیدن سریال‌هایشان هم بیش‌تر است.
با خود فکر می‌کردم چطور پادشاهان و سربازان در این کوچه‌ها و راهروهای تنگ با اسب می‌تاختند و از شهر خارج می‌شدند و حتی پادشاه چطور به بالاترین نقطه می‌رسید درحالی که ما نفسمان قطع می‌شد.
اصطبل‌ها و سربازخانه‌ها معماری خاصی داشتند در وسط اصطبل میدانی وجود داشت که بالاتر از هرجایی بود که گویی محل حکم راندن یا اجرای حکم بوده است و چهار طرف آخور هر اسب بود که البته درجه رسیدگی به اسب‌ها رتبه‌بندی داشت.
یکی از جذاب‌ترین نقاط میدان سربازخانه بود آنجایی که وقتی دور از سخنران می‌ایستادیم هم، صدای کم سرپرست میراث فرهنگی شهرستان بم را می‌شنیدیم، این معماری و طراحی ایرانی ساختی بود که همه بتوانند صدای کسی که حکم پادشاه را می‌خواند، بشنوند آن زمان که میکروفونی نبود این معماری چه خلاقانه بود.
ارگ قدیم هنوز موضوعی برای ساخت فیلم نیست
یکی از گردشگران جلو آمد و از آنجایی که نمی‌دانست ما نیز خبرنگاریم رو کرد به مسئول همراه ما و گفت؛ چرا فیلم این مجموعه ساخته نشده و تاریخ این بنا همچون تخت جمشید و غیره معرفی نشده است؟؟
با این حرف جان ما هم تازه شد زیرا این سئوالی است که سا‌ل‌هاست از خودمان و مسئولانمان می‌پرسیدیم، اما جوابی نمی‌شنیدیم، چرا نباید تاریخ و معماری ما گفته شود و حتی در کنار آن افرادی که قهرمان و یا حتی خائن بوده‌اند را بشناسیم، زیرا آنطور که قمری می‌گفت؛ این قلعه هم توسط یک خائن درب‌هایش به روی دشمن باز شده و منجر به درآوردن چشم‌های زیادی از مردم شده است زیرا همیشه بوده‌اند در تاریخ افرادی که منفعت خودشان را بر منافع ملی ترجیح داده‌اند و راه را برای کسانی باز گذاشته‌اند.
آنطور که قمری می‌گفت؛ به نظر هزینه‌های فیلم و مستندسازی زیاد است برای همین شاید متولیان فرهنگی در این عرصه کاری نکرده‌اند و این را باید از آنان مطالبه کرد.
یکی از بومیان منطقه هم ارگ را در سایه ارگ جدید خواند و گفت: چند سال دیگر ما می‌شویم حاشیه‌نشین ارگ جدید و ارگ قدیم هم قسمتی از ما زیرا به آن اندازه امکاناتی که در ارگ جدید به عنوان یک منطقه اقتصادی خرج شده است برای ما هزینه نشده و ما از رفاه نسبی کمی برخورداریم.
ارگ قدیم و حواشی آن تحت نظارت سازمان جهانی است
وحدت عیدی اما در پاسخ به این سئوال گفت: بی‌انصافی است که ارگ جدید را این‌گونه نام ببریم زیرا بزرگترین مجموعه اقتصادی در کشور است و عملاً یک تمدن نوین اقتصادی است و البته که منافع بسیاری هم دارد، اما ارگ قدیم بم کاملاً بحثش از ارگ صنعتی جداست زیرا این منطقه جهانی است و ما حتی برای قطع یک درخت باید از سازمان جهانی اجازه بگیریم.
فرماندار بم ادامه داد: وقتی جایی ثبت جهانی میشود یک‌سری نکات استاندارد دارد که باید رعایت شود و اینکه خانه‌ها از درختان این منطقه نباید بالاتر ساخته شوند، یا ترکیب و ساخت و سازش نباید تغییر کند، همه این‌ها سبب میشود که ما برای تغییر دست به عصا حرکت کنیم و به گونه‌ای طراحی کنیم که این منطقه از ثبت جهانی خارج نشود.
وی خاطرنشان کرد: البته از نخبگان دعوت کرده‌ایم که ایده‌های خود را در راستای فرهنگ و بوم این منطقه برای ایجاد رفاه به دور از تغییر در شکل اصلی این منطقه ارائه کنند و تاکنون طرح‌های زیادی را هم دیده و در حال بررسی هستیم.
ارگ قدیم هنوز ثروت‌آفرینی نکرده است
اما آنچه مشهود است ما هنوز نتوانسته‌ایم از این مجموعه تاریخی اقتصادی پویا ایجاد کنیم زیرا ارگ بم می‌تواند در همه عرصه‌ها اعم از توریسم، توسعه صادراتی اقتصادی از صنایع دستی آن زمان، خرمای این شهر و حتی باغ‌شهر بودنش یا حتی ساخت فیلم‌های سینمایی در این مجموعه که تولید ثروت و ارزش افزوده می‌کند و در کنار آن نیز فرهنگ را توسعه دهیم، موفق عمل کند اما مسئولان ما از این نکات غافل شده‌اند و تنها به برگزاری چند جشنواره در این مجموعه تاریخی اکتفا کرده‌اند.
در راهروهای این ارگ تاریخی می‌دیدم که حتی برای جایگاه بستن و حمل لوازم مورد نیاز همین جشنواره‌ها به بنا و سنگ فرش‌هایش آسیب‌زده شده است و خود این تحرکات عاملی برای تخریب نه توسعه فرهنگ تاریخی و گردشگری است.
انتهای خبر/ طهماسبی
