امروز هشتم ربیع‌الاول سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع) است.
ایشان تنها ۲۸ سال عمر کرد و امامتش بیش از ۶ سال طول نکشید، اما در همین زمان کوتاه نقشی سرنوشت‌ساز در تاریخ تشیع ایفا کرد.
یازدهمین امام شیعیان با صبر و استقامت در برابر فشارهای عباسیان ایستاد و بزرگ‌ترین مأموریت خود را یعنی آماده‌سازی جامعه شیعه برای دوران غیبت فرزندش، امام مهدی (عج) تحقق بخشید.
امام حسن عسکری (ع) در مدینه به دنیا آمد. کودکی امام در فضای معنوی مدینه سپری شد اما سرنوشت او از همان آغاز با تهدیدها و مراقبت‌های شدید عباسیان گره خورد.
در دوران خلافت متوکل عباسی، امام هادی (ع)، پدر امام حسن عسکری (ع)، به اجبار از مدینه به سامرا تبعید شد. شهری نظامی که به دستور خلیفه برای کنترل سپاه ساخته شده بود. همین حضور در پادگان سامرا باعث شد او امام حسن به «عسکری» شهرت یابد.
با شهادت امام هادی (ع) در سال ۲۵۴ هجری قمری، امام حسن عسکری (ع) در ۲۲ سالگی عهده‌دار امامت شد.
دوران امامت او تنها ۶ سال بود آن هم در سراسر فشار، زندان و محدودیت‌های عباسیان. عباسیان به‌خوبی می‌دانستند که طبق احادیث نبوی، موعود آخرالزمان از نسل امام حسن عسکری (ع) خواهد بود.
همین نگرانی سبب شد که خلیفه و دستگاه خلافت مراقب کوچک‌ترین رفتار و حرکت او باشند. خانه‌اش در سامرا همواره در محاصره نظامیان بود، ارتباطاتش با شیعیان کنترل می‌شد و بارها به زندان افتاد.
راهبرد بزرگ امام؛ آماده‌سازی برای غیبت
یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های امام حسن عسکری (ع) آماده کردن شیعیان برای دوران غیبت فرزندش بود. او به‌خوبی می‌دانست که پس از شهادتش، امام دوازدهم از نظرها پنهان خواهد شد و جامعه شیعه باید این وضعیت بی‌سابقه را تاب بیاورد.
برای تحقق این هدف، امام چند اقدام اساسی انجام داد. تقویت نظام وکالت که امام شبکه‌ای از نمایندگان و وکلا را در شهرهای مختلف سامان داد. این افراد واسطه میان امام و شیعیان بودند و پرسش‌ها، وجوهات و مسائل دینی را منتقل می‌کردند.
این نظام، بعدها در دوران غیبت صغری به‌عنوان اصلی‌ترین پل ارتباطی با امام مهدی (عج) عمل کرد. معرفی نایبان خاص هم از دیگر اقدامات امام حسن عسکری (ع) به شمار می‌رود.
به تدریج برخی یاران نزدیک همچون عثمان بن سعید عمری را به‌عنوان نمایندگان خاص معرفی کرد. همین افراد بعدها نخستین نواب اربعه امام مهدی (عج) شدند و جامعه شیعه را در آغاز غیبت هدایت کردند.
تأکید بر وظایف شیعیان در عصر غیبت هم از دیگر اقدامات بود. امام عسکری (ع) بارها به شیعیان گوشزد کرد که در آینده باید به جای حضور مستقیم امام، به عقل، علم و نمایندگان امین او تکیه کنند. او مردم را به تقوا، صبر، صداقت در معاملات و پایداری بر ایمان دعوت می‌کرد.
ویژگی‌هایی که در عصر غیبت برای حفظ هویت شیعی ضروری بود. همچنین با توجه به اینکه عباسیان به شدت در پی یافتن و نابودی فرزند امام بودند، ایشان تولد امام مهدی (عج) را پنهان کرد. به همین دلیل، ولادت حضرت مهدی (عج) در کمال پنهان‌کاری رخ داد و تنها یاران خاص امام عسکری (ع) از آن آگاه شدند. این تدبیر، ادامه حیات خط امامت را تضمین کرد.
جلوه‌های علمی و معنوی امام حسن عسکری (ع)
افزون بر اقدامات سیاسی و اجتماعی، در عرصه علمی نیز مرجعیت شیعیان بود. او شاگردانی برجسته تربیت کرد. افرادی چون علی‌بن‌بابویه‌قمی (پدر شیخ صدوق) و حسن‌بن‌راشد که بعدها پایه‌گذاران فکری و فقهی تشیع شدند.
از کرامات امام نیز روایت‌های بسیاری نقل شده است. از شفا دادن بیماران و پاسخ‌های اعجازگونه به پرسش‌های دانشمندان گرفته تا خبر دادن از آینده. حتی مأموران عباسی که برای کنترل او گمارده می‌شدند، تحت تأثیر اخلاق و عبادتش قرار می‌گرفتند و به او ارادت پیدا می‌کردند.
شهادتی غریبانه
با همه تدابیر، عباسیان بیم آن داشتند که وجود امام، زمینه‌ساز قیام و ظهور باشد. سرانجام معتمد عباسی در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ هجری قمری، امام حسن عسکری (ع) را در زندان با زهر مسموم کرد.
امام در حالی‌که تنها ۲۸ سال داشت، پس از چند روز رنج جانکاه به شهادت رسید. پیکر پاکش در خانه‌اش در سامرا، کنار مرقد پدرش امام هادی (ع)، به خاک سپرده شد.
این مکان امروز به «حرم امامین عسکریین» شهرت دارد. این مکان مقدس بارها هدف دشمنی و تخریب قرار گرفت، اما همچنان کانون عشق و زیارت شیعیان است.
اگرچه زندگی امام حسن عسکری (ع) کوتاه بود، اما آثارش جاودانه ماند. او با صبر، تدبیر و مدیریت در سخت‌ترین شرایط، جامعه شیعه را برای دوران حساس غیبت آماده ساخت.
ایشان نظام وکالت را تثبیت کرد. شیعیان را به عقلانیت و تقوا فراخواند. فرزندش، امام مهدی (عج)، را از گزند دشمنان حفظ کرد. الگویی از صبر در غربت و مقاومت در برابر ستم ارائه داد.
سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع) تنها یادآور اندوهی تاریخی نیست بلکه فرصتی برای تأمل در رسالت امروز ماست. همان‌گونه که امام شیعیان را برای غیبت آماده کرد، امروز نیز پیروان او باید با صبر، اخلاق، دانش و استقامت، خود را برای ظهور آماده سازند.
یاد و نام او یاد امامی است که در غربت زیست، اما آینده را به نور پیوند زد. امامی که پایان زندگی کوتاهش، آغاز عصری جدید در تاریخ تشیع بود.
منبع: فارس
انتهای خبر/س
