طبق آمار معاونت بازرگانی در سال گذشته معادل ۲۶ میلیون تن معادل ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب مجازی وارد کشور شده و به عبارتی این میزان آب صرفه‌جویی شده است.
براساس اذعان کارشناسان نیاز کشور به انواع کالاهای اساسی آب‌بر ذرت، جو، سویا، سایر دانه‌های روغنی یونجه و دیگر محصولات اساسی برآوردی حدود ۳۵ تا ۳۷ میلیون تن در سال است که با اجرای کشت فراسرزمینی به‌دنبال تامین این میزان هستیم.
طبق آمار بیش از ۱۸ میلیون هکتار از اراضی کشور زیر کشت محصولات کشاورزی قرار دارد و حدود ۸۵ درصد از آب شیرین کشور در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود که کشت فراسرزمینی هم می‌تواند میانبری برای توسعه کشاورزی باشد و هم باعث احیای منابع آبی کشور شود.
اجرای کشت فراسرزمینی در سطح ۲ میلیون هکتار در برنامه هفتم
رضا فتوحی مجری طرح کشت فراسرزمینی گفت: بنابر آمار سال گذشته بیش از ۲۶ میلیون تن ذرت، جو، سویا، برنج و دیگر محصولات استراتژیک وارد شد که براین اساس ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب مجازی وارد کشور شده است.
وی ابراز کرد: در برنامه هفتم حدود ۲ میلیون هکتار کشت فراسرزمینی مصوب شده که در سال نخست برنامه کشت فراسرزمینی در سطح ۳۰۰ هزار هکتار عملیاتی خواهد شد. براین اساس با بخش‌های امور بین‌الملل، امور بازرگانی، معاونت اقتصادی و سازمان برنامه‌ریزی پیگیر اجرای کشت فراسرزمینی درکشورهای قزاقستان، روسیه، افریقا، پاکستان، حتی عراق و تانزانیا هستیم و امیدواریم به این سقف برسیم.
فتوحی ادامه داد: با توجه به آن‌که در کمربندی منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار داریم، اجرای کشت فراسرزمینی می‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش واردات باشد و از طرفی هم تضمین‌کننده امنیت غذایی کشور است. گفتنی است صرفه‌جویی ارزی به میزان واردات محصول بستگی دارد.
مجری طرح کشت فراسرزمینی با بیان اینکه بیش از ۸۰ میلیون هکتار کشت فراسرزمینی در دنیا اجرا می‌شود، افزود: با اجرای کشت فراسرزمینی به‌دنبال تامین محصولاتی نظیر جو، ذرت، دانه‌های روغنی و گوشت هستیم که قیمت محصولات نسبت واردات مناسب‌تر است.
وی با بیان اینکه اولویت نخست سرمایه‌گذاری در حوزه کشت فراسرزمینی با کشورهای همسایه و سپس آفریقاست، افزود: سرمایه گذاری با بخش خصوصی است و دولت تنها باید مشوق هایی همچون خرید تضمینی و انعقاد قرارداد توسط پشتیبانی امور دام و بازرگانی دولتی برای سرمایه گذاران فراهم کند. همچنین از وزارت اقتصاد، وزارت امور خارجه بانک مرکزی کمک کنند تا این مهم را انجام دهندتا کشاورزان انگیزه ای بیشتری برای سرمایه گذاری داشته باشند.
با توجه به شرایط اقلیمی و بحران منابع آب های زیرزمینی، توسعه کشت فراسرزمینی در راستای تامین محصولات آب بر و اساسی باید در دستور کار قرار گیرد.
اجرای کشت فراسرزمینی راه حلی برای بی‌نیازی از واردات
در دنیا بعد از دهه ۱۹۸۰ به کشاورزی فراسرزمینی توجه شده است. در ایران نیز اوج‌گیری این مفهوم در وزارت جهاد کشاورزی به اواخر سال ۱۳۹۲ بازمی‌گردد، اما به‌رغم گذشت ۱۱ سال از این امر آن طور که باید و شاید اقدام جدی در این حوزه نشده است.
ارسلان قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون با بیان اینکه کشت فراسرزمینی در دنیا معمول است، گفت: کشت فراسرزمینی مصوب سال ۸۵ است و از آنجاکه همه کشورهای دنیا نمی‌توانند به سبب نبود شرایط مساعد آب و هوایی و کمبود بهره‌وری مواد مورد نیازشان را خود تامین کنند، از این رو با اجرای کشت فراسرزمینی در کشورها به‌دنبال تامین محصولات مورد نیاز کشاورزی هستیم.
وی با بیان اینکه خط ظریفی بین کشت فراسرزمینی و سرمایه‌گذاری در کشورهای خارجی وجود دارد، افزود: سرمایه‌گذاری در کشورهای خارجی و تولید محصول کشاورزی با هدف بازارهای بین‌الملل داریم، در حالی‌که در کشت فراسرزمینی هدف اول و نهایی این است که محصول را برای کشور خود تامین کنیم.
قاسمی ادامه داد: از زمانی که آئین‌نامه کشت فراسرزمینی مصوب شد، تنها شعار اجرای آن را دادیم به‌طوری که تاکنون هیچ محصولی در قالب کشت فراسرزمینی وارد کشور نکردیم و هرآنچه سرمایه‌گذاران در کشورهای مختلف برای محصول ذرت، جو و گندم سرمایه‌گذاری و در بازارهای بین‌الملل عرضه کردند، عملاً از فرصت کشت فراسرزمینی برای ایران استفاده نکردیم.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون با بیان اینکه کشت را تنها نباید در زراعت دید، افزود: دامپروری بخشی از کشاورزی است که شامل اجرای کشت فراسرزمینی است چراکه بخشی از نیاز پروتئینی کشور از طریق واردات تامین می‌شود، در حالی که در کشورهای هدف با هدف تامین نیاز بازار داخل باید کشت فراسرزمینی را انجام دهیم که متاسفانه تاکنون از کشت فراسرزمینی بی‌بهره بودیم.
وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری در این حوزه بستگی به تولید محصولات دارد، گفت: استفاده از سرمایه‌های دولتی در بحث کشت فراسرزمینی منجر به ایجاد رانت و مشکل می‌شود و از طرفی افرادی که به‌دنبال کار در این حوزه هستند، خود سرمایه‌گذاری می‌کنند و برای تحقق این امر مجموعه‌ای باید دست به دست هم دهند تا این اتفاق بیفتد. به‌عنوان مثال اگر عملکرد وزارت جهاد شرکت جهاد استقلال در خارج از کشور به‌خصوص کشورهای افریقایی ارزیابی کنند، به‌رغم آن‌که تمامی امکانات را به اسم کشت فراسرزمینی گرفتند، اما کاری انجام ندادند.
با توجه به آن‌که ایران در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد، از این رو توسعه کشت فراسرزمینی برای حفظ منابع پایه و افزایش بهره‌وری آب و خاک و ارتقای امنیت غذایی باید در دستور کار قرار بگیرد.
