متن یادداشت:

نقش زنان در توسعه پایدار روستایی بر کسی پوشیده نیست؛ از کشاورزی و دامپروری تا تولید صنایع دستی و حفظ سنت‌ها. در شهرستان بم، که میراثی از زلزله ویرانگر سال 82 و تلاشی ستودنی برای بازسازی را در کارنامه دارد، توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی، اهمیتی دوچندان یافته است. در این میان، تعاونی‌های روستایی به عنوان ساختارهایی مردم‌نهاد و حمایتی، بستری مناسب برای شکوفایی پتانسیل‌های زنان فراهم آورده‌اند.

دستاوردها: از خودکفایی تا مشارکت اجتماعی:

یکی از بارزترین دستاوردهای تعاونی‌های روستایی، ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و درآمدزایی برای زنان است. بسیاری از زنان روستایی، که پیشتر تنها به کارهای خانگی مشغول بودند، اکنون با عضویت در تعاونی‌ها، به تولیدکننده فعال تبدیل شده‌اند. به عنوان نمونه، “تعاونی زنان خرماکاران روستای ده‌بکری” در شهرستان بم، نمادی از این موفقیت است. این تعاونی با تمرکز بر فرآوری خرما و تولید محصولات جانبی نظیر شیره خرما، حلوا و کلوچه خرمایی، نه تنها ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کرده، بلکه استقلال مالی را برای اعضای خود به ارمغان آورده است. خانم رفیعی، یکی از اعضای فعال این تعاونی، با افتخار می‌گوید: “قبل از پیوستن به تعاونی، منبع درآمد مشخصی نداشتم. اما حالا، با دانش و مهارتی که کسب کرده‌ام، نه تنها خودکفا شده‌ام، بلکه به اقتصاد خانواده‌ام هم کمک می‌کنم و برای آینده فرزندانم امید بیشتری دارم.”

این تعاونی‌ها همچنین به ارتقاء مهارت‌ها و دانش فنی زنان در زمینه‌هایی مانند کشاورزی نوین، صنایع تبدیلی، بازاریابی و مدیریت مالی کمک شایانی کرده‌اند. فراتر از جنبه اقتصادی، مشارکت در تعاونی‌ها به افزایش اعتماد به نفس، تقویت روحیه کار گروهی و بالا بردن مشارکت اجتماعی زنان در تصمیم‌گیری‌های روستا منجر شده است. این امر، به تدریج به تغییر مثبت در جایگاه اجتماعی زنان و شکستن برخی کلیشه‌های جنسیتی در جامعه روستایی کمک می‌کند.

چالش‌ها: موانع پیش‌رو:

با وجود دستاوردهای چشمگیر، تعاونی‌های روستایی و زنان عضو آن‌ها، با چالش‌هایی نیز مواجه هستند که نیازمند حمایت‌های بیشتراست. دسترسی به بازارهای فروش و بازاریابی مدرن، یکی از مهم‌ترین این چالش‌هاست. بسیاری از محصولات باکیفیت این تعاونی‌ها، به دلیل محدودیت در شبکه توزیع و عدم آشنایی با روش‌های نوین بازاریابی، نمی‌توانند به بازارهای گسترده‌تر شهری یا حتی صادراتی دست یابند. آقای مهندس کرمی، کارشناس ارشد تعاون روستایی استان، در مصاحبه با اقطاع خبر توضیح می‌دهد: “زنان روستایی ما توانمندی‌های بالقوه بی‌نظیری دارند، اما برای تبدیل این پتانسیل به ارزش اقتصادی پایدار، نیازمند آموزش‌های تخصصی در زمینه برندسازی، بسته‌بندی جذاب و استفاده از پلتفرم‌های فروش آنلاین هستند. همچنین، دسترسی به سرمایه‌های اولیه و تسهیلات بانکی خرد برای توسعه کارگاه‌ها، همچنان یک چالش جدی است.”

ضعف در زیرساخت‌ها نظیر حمل‌ونقل مناسب، دسترسی محدود به اینترنت پرسرعت در برخی روستاها و چالش‌های مربوط به تأمین مواد اولیه با کیفیت و قیمت مناسب، از دیگر موانع توسعه‌ای پیش‌رو این تعاونی‌ها محسوب می‌شوند.

چشم‌انداز و راهکارهای حمایتی:

برای تضمین پایداری و گسترش فعالیت تعاونی‌های زنان روستایی در بم، حمایت همه‌جانبه از سوی نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی ضروری است. دکتر نوروزی، جامعه‌شناس و فعال حوزه توسعه روستایی، پیشنهاد می‌دهد: “ارائه آموزش‌های مستمر و به‌روز، تسهیل دسترسی به بازارهای ملی و بین‌المللی از طریق نمایشگاه‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال، فراهم آوردن دسترسی آسان به وام‌های کم‌بهره و ارتقای زیرساخت‌های روستایی، گام‌های حیاتی برای تقویت این تعاونی‌ها هستند. این رویکرد، نه تنها به توانمندسازی اقتصادی زنان منجر می‌شود، بلکه به حفظ سنت‌ها، پویایی جوامع روستایی و نهایتاً به توسعه پایدار شهرستان بم کمک خواهد کرد.”

توانمندسازی اقتصادی زنان از طریق تعاونی‌ها، فراتر از صرفاً افزایش درآمد است؛ این یک سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی، اجتماعی و فرهنگی آینده بم است که نتایج آن به نسل‌های آینده نیز منتقل خواهد شد.

کلمات کلیدی: تعاونی روستایی، توانمندسازی زنان، بم، اشتغال‌زایی، توسعه اقتصادی، محصولات کشاورزی، صنایع دستی، جامعه روستایی، چالش‌ها، دستاوردها، مسئولیت اجتماعی.