در کهنوج خوس‌دوزی بر روی اکثر لباس‌های محلی به چشم می‌آید و گردشگران به عنوان سوغات و یا یادگاری از خرید آن‌ها استقبال می‌کنند. خوس‌بافی توسط بانوان شکل گرفته است و آن‌ها در نمایشگاه‌های صنایع دستی پارچه‌های مزین شده با خوس‌دوزی خود را به فروش می‌رسانند.

نقش‌های مورد استفاده در خوس‌بافی

نقش‌های مورد بهره‌وری دیگر خوس‌بافی، شک‌بافی نام دارد؛ شک‌بافی حرفه‌ای خانگی و سنتی است که در کهنج توسط بانوان انجام می‌پذیرد؛ عمده‌ترین مورد مصرف آن در لباس‌های بندری در قسمت دم‌پای شلوار زنانه می‌باشد‌.

بافت آن با جابه‌جا شدن چند قرقره طلایی و نقره‌ای که خوس نامیده می‌شود، بر روی بالشتکی که برای همین‌کار تهیه شده انجام می‌پذیرد. این بالشتک را با پارچه‌ای دوخته و داخل‌ آن‌را با آرد گندم یا ماسه پُر می‌کنند.

جوغن نوعی هاون چوبی از ابزار دیگر شک‌بافی است که بالشتک روی آن قرار می‌گیرد، در واقع تکیه‌گاه بالش و پایه برای بافت نوار می‌باشد.

به قرقره‌هایی که نخ مصرفی به دور آن پیچیده می‌شود قالب می‌گویند که به شیوه‌های مختلف روی بالش قرار می‌گیرد.

عرض دست بافته شک‌بافی بنا به طرح آن از ۵ میلی‌متر تا ۶ سانتی‌متر بافته می‌شود، به همین جهت اسامی مختلفی دارند: دل‌بندری، دست‌بند‌ سوسانو،  پروانه، قارچ‌ خیاری، نگینی، می‌باشد.

مواد مورداستفاده نخ از کامواهایی به رنگ سبز، قرمز، زرد، آبی، سیاه و سفید استفاده می‌شود.

مواد اولیه شک‌بافی پارچه، نخ‌سوزن، مواد کمکی که برای دوخت روی پارچه‌های گوناگون به کار گرفته می‌شود. هنگام بافت نخ‌ها را دور انگشتان شست، پیچیده و نخ وسط با انگشتان اشاره و سوم گرفته می‌شود و به صورت ساده بافت می‌شود.

نخ‌های پوست نیز همواره با یکی از نخ‌ها بافت می‌شود که به این ترتیب نوار زری  بافته می‌شود.

تعداد قالب‌های نخل و قالب‌های پوست بر اساس نوع بافت متفاوت است؛ برای شرح بیشتر این موضوع به بررسی چگونگی بافت نوار دو فضله می‌پردازیم، برای بافت این نوع نوار ۶ قالب نخ  و دو قالب خوس  استفاده می‌شود. ابتدا سر ۶ قالب نخ را با دو سر دو قالب خوس گره زده و آن را با سنجاق روی بالشتک محکم می‌کنند.

برای ایجاد نظم و هم‌چنین جلوگیری از گره خوردن نخ‌ها قالب‌ها روی بالشتک دوتادوتا تقسیم می‌شوند به این صورت، که دو قالب به سمت راست، دو قالب به سمت چپ، دو قالب نخ را پایین و دو خوس به پشت بالشتک انداخته می‌شود.

برای ایجاد کناره سمت راست، نوار دو قالب نخ سمت راست بالشتک را با دو قالب نخ پائین بالشتک می‌بافند این کار باعث شده قالب‌های پائین جای قالب‌های سمت راست را بگیرند.

قالب‌های سمت راست نیز به پائین بالشتک منتقل شده و سپس بافت را محکم می‌کنند.

قالب‌های خوس را از پشت کار یکی‌یکی از روی قالب‌های پائین و سپس از زیر آن‌ها عبور می‌دهند و بعد به جای خود در پشت بالشتک برمی‌گردانند.

برای بافت کناره سمت چپ نوار دو قالب نخ سمت چپ و دو قالب نخ پائین را با هم می‌بافند.

با این کار قالب‌های چپ به پائین و قالب‌های نخ پایین به سمت چپ جابه‌جا می‌شوند بعد از انجام این مراحل نوبت بافت قالب‌های خوس می‌باشد که به منظور ایجاد توازن و اجرای صحیح بافت‌ آن با مراحل قبل کمی متفاوت است به این صورت که خوس‌ها یکی‌یکی و برعکس بافت مرحله قبل حرکت می‌کند، دوباره تکرار بافت ازسمت راست قالب‌های خوس و پس از آن از سمت چپ از سر گرفته می‌شود، به همین شیوه کار بافت ادامه پیدا می‌کند تا نوار به اندازه دلخواه درآید.

نویسنده:زهرا پهلوانی
انتهای خبر/پ