و فرمود (ع): فرمان خدا را بر پاى ندارد مگر آنكه، در اجراى حق مدارا نكند و در برابر باطل فروتنى ننمايد و از پى مطامع خود نرود.
مجريان فرمان خدا:
امام (عليه‌السلام) در اين گفتار پربار و حكيمانه صفات كسانى را كه توانايى اجراى اوامر الهى را دارند بيان مى‌كند و آن را در سه چيز خلاصه كرده، مى‌فرمايد: «فرمان خدا را تنها كسى مى‌تواند اجرا كند كه نه سازش‌كار باشد (و اهل رشوه) و نه تسليم و ذليل (در مقابل ديگران) و نه پيروى از طمع‌ها كند»؛ (لاَ يُقِيمُ أَمْرَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ إِلاَّ مَنْ لاَ يُصَانِعُ، وَلاَ يُضَارِعُ، وَلاَ يَتَّبِعُ الْمَطَامِعَ).
بديهى است آنان كه اهل «مصانعه» (به معناى سازش‌كارى و رشوه گرفتن) هستند هرگز نمى‌توانند حق را به حق‌دار برسانند، چرا كه زورمندان اهل باطل آنها را خريدارى مى‌كنند و از حق منصرف مى‌سازند و در اين ميان حقوق ضعفا پايمال مى‌شود.
همچنين كسانى كه ضعيف و ذليل و ناتوانند قدرت اجراى فرمان خدا را ندارند، زيرا اجراى فرمان حق قاطعيت و شجاعت و استقلال شخصيت را مى‌طلبد و افراد زبون كه به روش اهل باطل عمل مى‌كنند توان اين كار را ندارند.
نيز اشخاص مبتلا به انواع طمع‌ها; طمع در مقام، مال و خواسته هاى هوس آلود هرگز نمى‌توانند مجرى فرمان خدا باشند، زيرا طمع بر سر دوراهى‌ها و چند راهى‌ها آنها را به سوى خود جذب مى‌كند و از پيمودن راه حق باز مى‌دارد.
به همين دليل در طول تاريخ كم‌تر زمامدارى را ديده‌ايم كه به طور كامل مجرى فرمان حق باشد (مگر انبياء و اولياء) زيرا گاه يكى از اين سه نقطه ضعف و گاه همه آنها را داشته است، از اين رو از پيمودن راه حق باز مانده است.
آنچه امام (عليه‌السلام) در بالا درباره موانع اجراى فرمان الهى بيان فرمود امورى است كه در آيات و روايات اسلامى نيز بر آن تأكيد شده است؛ از جمله درباره رشوه مى‌خوانيم پيغمبر خدا (صلى الله عليه وآله) فرمود: «إيّاكُم وَ الرِّشْوَةَ فَإنَّها مَحْضُ الْكُفْرِ وَ لا يَشُمُّ صاحِبُ الرِّشْوَةِ ريحَ الْجَنَّةِ; از رشوه بپرهيزيد كه كفر خالص است و رشوه‌گير بوى بهشت را هرگز استشمام نمى‌كند».
كسى كه رشوه مى‌گيرد در واقع پرستش درهم و دينار را بر پرستش خالق مختار مقدم مى‌شمرد و قوانينى را كه براى حمايت از ضعفاى جامعه است تبديل به وسيله حمايت از دزدان و دغل كاران و ظالمان مى‌كند.
و «مضارعة» كه همان اظهار ذلت و ناتوانى در برابر زورگويان است عامل ديگرى براى زير پا گذارد فرمان خدا و به قدرت رسيدن ظالمان است.
اميرمؤمنان على (عليه‌السلام) در خطبه همّام (خطبه 193) مى‌فرمايد: «فَمِنْ عَلامَةِ أحَدِهِمْ أنَّكَ تَرى لَهُمْ قُوَّةً فى دينِ; يكى از نشانه‌هاى پرهيزگاران اين است كه او را در دين (و اجراى فرمان الهى) قوى و نيرومند مى‌بينى».
در مورد طمع كه مانع سوم است همين بس كه در روايتى از امام اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) در بحارالانوار آمده كه: «ما هَدَمَ الدّينَ مِثْلُ الْبِدَعُ وَ لا أفْسَدَ الرَّجُلَ مِثْلُ الطَّمَعُ; هيچ چيز مانند بدعت‌ها دين را از بين نمى‌برد و چيزى مانند طمع انسان را فاسد نمى‌سازد».
منبع: نهج‌البلاغه
انتهای خبر/ طهماسبی
