امروز اما فراموشی آن میراث گران‌بها، ما را با بحران جدی مواجه کرده است. باغ‌های پسته رفسنجان، خرماهای بم و نخلستان‌های جیرفت، همه تشنه‌اند و سفره‌های زیرزمینی با سرعتی نگران‌کننده تهی می‌شوند. اگر امروز برای صرفه‌جویی اقدامی جدی نکنیم، فردا نه تنها نسل آینده که همین نسل نیز با کمبود شدید آب روبه‌رو خواهد شد.
برق و چالش توسعه صنعتی در کرمان
کرمان از قطب‌های معدنی و صنعتی ایران است. صنایع بزرگی مانند مس سرچشمه، گل‌گهر سیرجان و صنایع فولاد، نیاز عظیمی به انرژی برق دارند. این در حالی است که مصرف بی‌رویه خانگی، فشار زیادی بر شبکه وارد می‌کند و تأمین برق پایدار برای صنایع را دشوار می‌سازد. نتیجه آن، توقف یا کندی تولید در زمان‌های پیک مصرف است.
این موضوع نشان می‌دهد صرفه‌جویی تنها یک امر شخصی نیست، بلکه مستقیماً با اشتغال و اقتصاد استان گره خورده است. وقتی یک کارگر کارخانه به دلیل قطع برق بیکار می‌ماند، همه ما مسئولیم. بنابراین حتی خاموش‌کردن یک لامپ اضافی می‌تواند سهمی کوچک در رونق اقتصادی باشد.
گاز و زمستان‌های سرد کرمان
اگرچه کرمان در تابستان گرم و خشک است، اما زمستان‌های سرد و طاقت‌فرسا در بسیاری از مناطق کوهستانی آن جریان دارد. در چنین شرایطی، مصرف گاز برای گرمایش خانه‌ها طبیعی است، اما اسراف و استفاده نادرست از این نعمت ملی، نه تنها شبکه سراسری را تحت فشار می‌گذارد بلکه هزینه‌های خانوار را نیز افزایش می‌دهد.
اینجاست که باید به سنت‌های قدیمی بازگردیم. زمانی کرمانی‌ها خانه‌هایی می‌ساختند که با کم‌ترین انرژی گرم می‌شد؛ دیوارهای ضخیم خشتی، کرسی‌های سنتی و استفاده از مصالح بومی، همگی نشان‌دهنده هوشمندی گذشتگان در صرفه‌جویی بوده است. امروز نیز می‌توان با بهره‌گیری از معماری پایدار و عایق‌بندی صحیح، همان عقلانیت را در شکل مدرن ادامه داد.
صرفه‌جویی و نقش دین و فرهنگ
در فرهنگ ایرانی _ اسلامی، اسراف همواره نکوهش شده و میانه‌روی ستوده شده است. قرآن کریم می‌فرماید: «کُلوا واشربوا ولا تسرفوا»؛ بخورید و بیاشامید اما اسراف نکنید. این دستور الهی نه تنها یک توصیه عبادی بلکه یک راهبرد زندگی است. در شرایط امروز که منابع محدود و نیازها گسترده‌اند، بازگشت به همین آموزه‌ها می‌تواند راهگشا باشد.
کرمان، با پیشینه عمیق مذهبی و فرهنگی خود، می‌تواند الگوی ترویج فرهنگ صرفه‌جویی در کشور باشد. اگر در مراسم مذهبی، مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌های محلی بر اهمیت مصرف بهینه آب، برق و گاز تأکید شود، جامعه گام‌های جدی‌تری در این مسیر برخواهد داشت.
تجربه جهانی؛ نگاهی برای آینده ایران
صرفه‌جویی موضوعی جهانی است و بسیاری از کشورها برنامه‌های بلندمدت برای مدیریت منابع دارند. در استرالیا، کشوری با شرایط مشابه اقلیمی ایران، مردم به‌شدت بر مصرف آب حساس‌اند و حتی شستشوی خودرو در خانه جریمه دارد. در کشورهای اروپایی، مردم به‌صورت داوطلبانه در زمستان دمای خانه‌هایشان را کاهش می‌دهند تا مصرف انرژی کم‌تر شود.
این مثال‌ها نشان می‌دهد که مدیریت مصرف یک مسئولیت مشترک است و نیاز به همبستگی اجتماعی دارد. ایران و کرمان نیز باید از این تجارب بیاموزند و متناسب با شرایط بومی خود، برنامه‌هایی عملیاتی طراحی کنند.
صرفه‌جویی؛ راهی به سوی آینده پایدار
صرفه‌جویی تنها یک اقدام مقطعی برای عبور از بحران نیست، بلکه بخشی از توسعه پایدار است. جهانی که در آن منابع محدودند، تنها جوامعی می‌توانند پیشرفت کنند که مصرف منابع را هوشمندانه مدیریت کنند. اگر امروز در مصرف آب، برق و گاز صرفه‌جویی کنیم، فردا می‌توانیم به نسل آینده اطمینان دهیم که منابع کافی برای زندگی شرافتمندانه خواهند داشت.
کرمان، این سرزمین کویر و قنات، با تاریخ و تمدنی کهن، شایسته آن است که پیشگام این مسیر باشد. همان‌طور که نیاکان ما با عقل و تدبیر خود قنات‌ها را آفریدند و تمدنی بزرگ بنا کردند، ما نیز باید با دانش نوین و فرهنگ‌سازی، الگویی از مصرف بهینه بسازیم.
امروز دیگر وقت شعار دادن گذشته است. آنچه نیاز داریم، عمل است؛ عمل به صرفه‌جویی در کوچک‌ترین و ساده‌ترین رفتارهای روزانه. اگر هر کدام از ما احساس کنیم که مسئول آینده فرزندانمان هستیم، دیگر به سادگی اجازه هدررفت آب، برق و گاز را نخواهیم داد.
صرفه‌جویی یک وظیفه ملی، یک ضرورت انسانی و یک مسئولیت اخلاقی است. در جهانی که هر قطره آب، هر کیلووات برق و هر مترمکعب گاز ارزشمند است، بی‌توجهی به این امر، خیانت به آینده است. کرمان و ایران می‌توانند با همت مردم و تدبیر مسئولان، نه تنها از بحران عبور کنند، بلکه به الگویی برای مدیریت هوشمندانه منابع در منطقه تبدیل شوند.
یادداشت: اعظم پسند
