چادر؛ پوشش زیبا از دوران صفویه تا امروز
سید محمدعلی گلابزاده، در گفتگو با خبرنگار ما گفت: در تصاویر بهدستآمده از ملکههای ساسانی میبینیم که آنها چادر و چاقچور امروزی نداشتند، بلکه کلاهی بر سر داشتند که با پارچهای زیبا پوشانده میشد و آراسته به انواع تزیینات بود.
رئیس مرکز کرمانشناسی در ادامه تأکید کرد: پوشش بانوان کرمانی همیشه دو ویژگی مهم داشته؛ اول کاملبودن پوشش و دوم زیبایی خاصی که همگان را جذب میکند.
.jpg)
وی ادامه داد: از دیرباز چادر کرمانی از جنس پشم و با هنر پتهدوزی دوخته میشد. واژه «چاردورو» به معنای پوشش چهار طرف بدن زن است که بهخوبی نشانگر کاملبودن این پوشش است. در دوران صفویه زنان کرمانی هنگام خروج از خانه چادر سفید به سر میکردند که فقط چشمانشان از آن بیرون بود و این نوع پوشش بین همه طبقات جامعه رواج داشت.
گلابزاده در پایان گفتگوی خود یادآور شد: چادر کرمانی با تمام زیبایی و کارکردش، گویای فرهنگی است که زن را نهتنها میپوشاند؛ بلکه او را میآراید و به او اصالت میبخشد.
تأثیر اقلیم و فرهنگ زرتشتی بر انتخاب رنگ چادر
یکی از سؤالات مهم در مورد پوشش زنان کرمانی، دلیل استفاده گسترده از پارچههای سفید است. به گفته گلابزاده گرمی هوا در کرمان یکی از دلایل اصلی این انتخاب بوده است. علاوهبرآن، تأثیر جامعه زرتشتی کرمان نیز قابلتوجه است. زرتشتیان از دیرباز به رنگ سفید علاقه داشتهاند و این مسئله در انتخاب رنگ چادر توسط زنان کرمانی تأثیرگذار بوده است.
درحالیکه چادر زنان کرمانی در گذشته بیشتر سفید بوده، در دوره قاجار و زندیه رنگهای سیاه و بنفش نیز رایج شدهاند. این تغییر رنگ به دلایل مد و طبقات اجتماعی بوده است. مثلاً زنان اشراف چادرهای مشکی را با تزیینات زری، گلابتون و حاشیه نقرهدوزی میپوشیدند.
تجربه زنان کرمانی؛ صداهای واقعی در دل تاریخ
برای درک بهتر اهمیت چادر در زندگی زنان کرمانی، با چند مادر این دیار گفتگو کردیم.
فاطمه بهرامی مادر ۵۵ساله، میگوید: پوشیدن چادر برای من بیشتر از یک پوشش است، یک هویت است. حتی در گرمای تابستان، احساس امنیت و آرامش میکنم. از کودکی دیدم مادرم و مادربزرگم چادر را میپوشیدند و برای ما این سنت ادامه دارد.
اما نرگس ابراهیمی ۴۲ساله، از تغییرات چادر میگوید: چه خوب که این روزها چادرهای گلدار و رنگی هم دیده میشود؛ اما همیشه چادرسیاه برای من بیشتر معنا دارد. در مراسمها یا موقع بیرون رفتن، آن حس پاکی و سادگی را میدهد که هیچ پوششی ندارد.
چادر در سفرنامههای جهانگردان؛ تصویری از پوشش زنان
در سفرنامههای متعدد جهانگردان خارجی، پوشش زنان ایرانی و بهخصوص چادر آنان توصیف شده است. آدام اولشگر در کتاب خود مینویسد: «زنان ایران با روی گشاده هرگز در کوچهها نمیروند؛ بلکه در حجاب سفیدی که تا زانو پایین میآید، مستور هستند و تنها چشمانشان دیده میشود.»
ژ. دوئونو نیز به چشم میآورد: «زنان ایرانی چه دارا و چه ندار، هنگام خروج از خانه با پارچهای سفید و نازک سر و اندام خود را میپوشانند.»
.jpg)
گ.آ. اولیویه، جهانگرد فرانسوی، در کتاب مسافرتش بیان میکند: «زنان طبقه سوم از پارچه پنبهای رنگین استفاده میکنند؛ ولی زنان اشراف چادرهای ابریشمی و بادوام دارند.»
این توصیفات نشان میدهد که پوشش زنان ایرانی در گذشته نهتنها از نظر حجاب، بلکه از نظر فرهنگی و طبقاتی نیز اهمیت ویژهای داشته است.
چادر در دوران قاجار و تغییرات پوشش
در دوره قاجاریه، زنان کرمانی از روبند و چادرهای سفید و سیاه استفاده میکردند. چادرهای سیاه با ریشههای تابیده و با دوام بسیار بالا از یزد وارد میشد و تا چند نسل مورداستفاده قرار میگرفت. این چادرها گاهی با گلابتون، زری و نقرهدوزی مزین میشدند که بعدها به حاشیههای رنگی سادهتر تغییر یافت.
نحوه پوشیدن چادر نیز تغییراتی داشته است؛ مثلاً در زمان فتحعلیشاه، چادر روی چاقچور پوشیده میشد و بندی برای بستن آن به گردن یا پشت کمر متصل بود. این تغییرات نشاندهنده تطبیق سنتها با شرایط زمانی و مکانی است.
چادرنماز و پوشش روزمره زنان کرمانی
علاوه بر چادر بیرون از خانه، زنان کرمانی چادرهای خاصی برای داخل منزل و نماز داشتند. این چادرها از جنس کرباس، مخمل، اطلس یا حریر بوده و حتی امروز نیز در خانههای کرمانی مرسوم است.
در مناطق روستایی نیز چادرهایی با رنگها و طرحهای متنوع از جنس چیت چهارخانه یا کرباس رنگی دوخته میشد. این چادرها به شکل مربع یا نیمدایره بودند و گاهی با روبند همراه میشدند.
چادر کرمانی؛ میراثی زنده و پویا
چادر سفید زنان کرمانی نهتنها یک پوشش ساده نیست، بلکه نمادی زنده از فرهنگ، تاریخ و هنر منطقه است. از دوران صفویه تا به امروز، این پوشش توانسته هویت زنان کرمانی را حفظ کند و همواره بهعنوان نشانهای از حجاب، وقار و زیبایی مورداحترام باشد.
انتهای خبر/ پسند
