در هوای نیمه سرد پاییزی، از خیابان اصلی شهر به سمت کتاب‌فروشی‌های قدیمی سطح شهر، خیابان شریعتی قدم می‌زنم، نخستین چیزی که توجهم را جلب می‌کند، خلوتی پیاده‌روهایی است که سال‌ها پیش در ایام مختلف، مملو از نوجوانانی بود که کیف‌های کوچکشان پر از کتاب بود؛ حالا اما تصویر متفاوت است. اقشار مختلف مردم به خواندن کتاب اِقبال نشان نمی‌دهند و بیش‌تر درگیر تلفن‌های همراه، کتاب‌های صوتی، کتاب‌های پی‌دی‌اف شده هستند.
کتاب هنوز رفیق من است، اما قیمت‌ها نه!
وارد نخستین کتاب‌فروشی در مسیرم می‌شوم. مردی میان‌سال کنار قفسه کتاب‌های روان‌شناسی ایستاده و دو کتاب را با تردید در دست گرفته است. خودم را به‌عنوان خبرنگار معرفی می‌کنم و وقتی از او می‌پرسم که برای هفته کتاب به خرید آمده یا اتفاقی اینجا است، لبخند تلخی می‌زند و گفت: من کتاب‌خوانم؛ یعنی همیشه بوده‌ام. اما الان قیمت‌ها طوری شده که هر بار باید بین خرید دو کتاب، فقط یکی را انتخاب کنم. گاهی هم هیچ‌کدام را نمی‌شود خرید.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا علاقه‌اش نسبت به کتاب‌خوانی کم شده سرش را به نشانه نفی تکان داد و اظهار کرد: نه، علاقه کم نشده. فقط توان خرید کم شده. کتاب هنوز رفیق من است، اما قیمت‌ها نه!
سخنان این فرد خلاصه‌ای از وضعیت بسیاری از مخاطبان کتاب است؛ خواندن هنوز نیاز است، اما خریدن سخت.
نوجوانانی که کتاب را با تلفن همراه مقایسه می‌کنند
دانش‌آموزانی را نزدیک یک مدرسه دیدم که مشغول گفتگو با یکدیگر بودند. نزد آن‌ها رفتم و خودم را به‌عنوان خبرنگار معرفی کردم. یکی از آن‌ها گوشی در دستش بود، گفت: خانم خبرنگار، الان همه چیز را می‌تواند در اینترنت پیدا کنیم. با این شرایط چرا باید کتاب بخریم؟
پسر دانش‌آموز دیگری نیز اظهار کرد: استفاده از کتاب بسیار مفید است؛ اما به دلیل تکالیف مدرسه نمی‌توانم از کتاب زیاد استفاده کنم و زمانی که به منزل می‌رسم، به دلیل خستگی فقط می‌خواهم استراحت کنم.
کتاب در رقابت با گوشی‌های همراه و شبکه‌های اجتماعی، حریف قدرتمندی روبه‌رو دارد.
از جمعی که در آن قرار داشتم پرسیدم آخرین کتاب غیردرسی خوانده‌اید، چه کتابی بود؟ دو نفرشان سکوت کردند و نفر دیگر گفت: من تابستان نصف یک رمان را خواندم و نتوانستم آن را تمام کنم.
صحبت این نوجوانان درگیرم کرد. این سخنان نشان از انعکاس تغییر است، تغییری که در سبک زندگی نسل امروز رخ‌داده. کتاب در رقابت با گوشی‌های همراه و شبکه‌های اجتماعی، حریف قدرتمندی روبه‌رو دارد.
کتاب‌فروش جوانی که به فروش آنلاین دل‌بسته
در مسیر بازگشت، وارد کتاب‌فروشی تازه‌تأسیسی می‌شوم. صاحب مغازه مرد جوانی است. قفسه‌ها مرتب و مدرن چیده شده، اما تعداد خریداران کم. وقتی از او درباره فروش می‌پرسم، با صراحت اظهار کرد: اگر فروش آنلاین نبود، تا حالا مغازه را تعطیل کرده بودم. مردم حضوری کم‌تر سر می‌زنند، اما در فضای مجازی دنبال تخفیف، بسته‌های مناسبتی و کتاب‌هایی با معرفی‌های کوتاه‌اند.
وی افزود: نسل جدید حوصله توضیحات طولانی ندارد. باید ساده، خلاصه و جذاب معرفی کنیم. حتی ویدئوهای ۳۰ ثانیه‌ای باعث فروش می‌شود.
این سخنان نشان می‌دهد که کتاب‌فروشی‌ها نیز برای بقا نیازمند تغییرند؛ تغییر در روش معرفی، فروش و ارتباط با مخاطب.
پدر و پسری که کتاب را «رابطه عاطفی» می‌دانند
در کنار ایستگاه اتوبوس مردی با پسرش منتظر ماشین است. در دست پسر کتابی کودکانه با جلد رنگارنگ دیده می‌شود. از آن‌ها درباره هفته کتاب می‌پرسم. پدر با لبخند گفت: من خودم زیاد کتاب می‌خوانم و از بچگی پسرم را همراه خودم به کتاب‌فروشی بردم.
وی افزود: هر ماه یک کتاب برایش می‌گیرم. فکر می‌کنم کتاب فقط وسیله یادگیری نیست، رابطه عاطفی بین والد و فرزند هم هست. پسر با شوق کتاب را بالا می‌برد و می‌گوید این کتاب را تازه گرفته‌ام. دوست دارم همه جلدها شو داشته باشم.
این گفتگو روزنه‌ای از امید است؛ یادآور اینکه هنوز خانواده‌هایی هستند که کتاب را بخشی از سبک زندگی خود می‌دانند.
کتاب، نیاز اجتماعی فراموش‌شده/ کتاب تنها وسیله‌ای برای گذران وقت نیست
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری «اقطاع خبر»؛ گفتگوها نشان می‌دهد وضعیت کتاب‌خوانی امروز جامعه در تناقضی آشکار گرفتار شده است؛ مردم کتاب را دوست دارند؛ اما قدرت خرید ندارند. نوجوانان دسترسی سریع را به عمق مطالعه ترجیح می‌دهند؛ اما خانواده‌هایی هستند که همچنان چراغ‌مطالعه را روشن نگه داشته‌اند.
هفته کتاب فرصتی برای مرور این واقعیت‌هاست؛ فرصتی برای اینکه بدانیم کتاب تنها وسیله‌ای برای گذران وقت نیست. کتاب، همچنان می‌تواند نقطه آغاز تغییرات فردی و اجتماعی باشد؛ به‌شرط آنکه مسئولان فرهنگ‌ساز، نویسندگان، رسانه‌ها و خانواده‌ها دست‌به‌دست هم دهند و مسیر تازه‌ای برای احیای فرهنگ مطالعه باز کنند.
اگر قرار است جامعه‌ای پیشرو، پرسش‌گر و آگاه داشته باشیم، باید کتاب دوباره به خانه‌ها برگردد؛ نه به‌عنوان کالایی لوکس، بلکه به‌عنوان «نیاز ضروری» برای زیستن در دنیایی که هر روز پیچیده‌تر می‌شود.
انتهای خبر/ م
