۞ امام علی (ع) می فرماید:
بازی‌های بومی و محلی، فراتر از یک سرگرمی ساده، آئینه‌هایی تمام‌نما از فرهنگ، تاریخ و هویت هر منطقه به شمار می‌روند. در شهرستان زرند کرمان، این میراث ارزشمند سال‌هاست که تحت تأثیر تغییر سبک زندگی و هجوم فناوری‌های نوین، رو به فراموشی می‌رود. این یادداشت تخصصی، ضمن معرفی برخی از این بازی‌ها، به بررسی ریشه‌های این فراموشی و ارائه راهکارهای علمی و عملی برای احیای آن‌ها با اتکا به دیدگاه پیشکسوتان و کارشناسان می‌پردازد.
متن یادداشت:
شهرستان زرند، با سابقه طولانی فرهنگی و مردمی سخت‌کوش و باذوق، همواره مهد بازی‌ها و سرگرمی‌های بومی و محلی خاص خود بوده است. این بازی‌ها که سینه به سینه از نسل‌های گذشته به یادگار مانده‌اند، نه تنها محلی برای نشاط و سرگرمی بودند، بلکه ابزاری مؤثر برای آموزش مهارت‌های زندگی، افزایش روحیه همکاری، تقویت قوای جسمانی و تحکیم روابط اجتماعی محسوب می‌شدند. متأسفانه، امروزه بسیاری از این بازی‌ها، در غبار گذر زمان و هجوم بازی‌های دیجیتال و تفریحات مدرن، به حاشیه رفته‌اند و بیم آن می‌رود که به زودی به کلی به فراموشی سپرده شوند.
سایه فراموشی بر گنجینه‌های کهن:
در میان بازی‌های بومی و محلی زرند، می‌توان به “هفت‌سنگ”، “الک‌دولک”، “چوب‌کِش”، “قطور” (نوعی بازی خط‌بازی یا لی‌لی)، “یک‌غل دو غل” (بازی با سنگ یا گردو) و “کوچه‌بازی” اشاره کرد. هر یک از این بازی‌ها، علاوه بر قواعد و ابزار خاص خود، دارای فلسفه‌ای نهفته در دل فرهنگ عامه هستند که مهارت‌هایی نظیر دقت، سرعت عمل، استراتژی، کار گروهی و حتی صداقت را به کودکان و نوجوانان می‌آموختند. این بازی‌ها در فضاهای باز، کوچه و محلات قدیمی رونق داشتند و پیوند عمیقی بین نسل‌ها ایجاد می‌کردند.
صدای پیشکسوتان، زنگ خطر برای میراث:
حاج عباس محمدی، از پیشکسوتان فرهنگی و ورزشی زرند، با حسرت از گذشته می‌گوید: “یادش بخیر، آن زمان‌ها، تمام کوچه و محله پر از صدای خنده و شور بچه‌ها بود که الک‌دولک بازی می‌کردند یا هفت‌سنگ می‌زدند. این بازی‌ها فقط تفریح نبودند، مدرسه زندگی بودند. امروز اما جای آن خنده‌ها را سکوت گوشی‌های موبایل گرفته است.”
خانم فاطمه رضایی، از بانوان فعال اجتماعی زرند، نیز می‌افزاید: “ما در این بازی‌ها، آداب دوستی، همکاری و حتی باختن و بردن را یاد می‌گرفتیم. اینکه چطور باید با یکدیگر تعامل کنیم. متأسفانه نسل جدید، این فرصت‌ها را از دست داده است.”
چراغ خاموش یک میراث؛ ریشه‌های فراموشی:
ریشه‌های فراموشی این بازی‌ها را می‌توان در چند عامل کلیدی جست‌وجو کرد:
راهکارهای احیا و حفظ گنجینه‌ها:
برای احیای بازی‌های بومی و محلی زرند، نیازمند عزمی جدی و همه‌جانبه هستیم:
دکتر علی حسینی، مردم‌شناس و پژوهشگر فرهنگ عامه، تأکید می‌کند: “بازی‌های بومی صرفاً تفریح نیستند، آن‌ها حافظه جمعی و هویت فرهنگی یک ملتند. احیای این بازی‌ها به معنای تقویت ارتباط نسل‌ها، افزایش نشاط اجتماعی و حفظ بخشی از میراث ناملموس زرند است.”
احیای بازی‌های بومی و محلی زرند، سرمایه‌گذاری برای حفظ هویت فرهنگی، سلامت جسمی و روانی و افزایش همبستگی اجتماعی در این شهرستان است. این مسئولیت تنها بر عهده نهادهای دولتی نیست، بلکه خانواده‌ها، پیشکسوتان و هر شهروند زرندی می‌تواند در این مسیر نقش‌آفرین باشد. تنها با مشارکت جمعی می‌توان چراغ این گنجینه‌های کهن را دوباره روشن نگه داشت و به نسل‌های آینده منتقل کرد.
کلمات کلیدی: بازی‌های بومی، بازی‌های محلی، زرند، میراث فرهنگی، فراموشی، پیشکسوتان، احیا، هویت فرهنگی، جامعه‌شناسی، استان کرمان.
تمامی حقوق برای پایگاه خبری اقطاع خبر محفوظ است.
