متن یادداشت:

زنان سرپرست خانوار، به دلیل موقعیت ویژه و مسئولیت مضاعف در تأمین معاش و تربیت فرزندان، اغلب در معرض آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی قرار دارند. این قشر از جامعه، نیازمند حمایت‌های چندجانبه‌ای هستند که فراتر از کمک‌های مالی صرف، به توانمندسازی آن‌ها در ابعاد مختلف منجر شود. در سال‌های اخیر، در شهر کرمان شاهد فعالیت‌های چشمگیر سازمان‌های مردم‌نهادی هستیم که با شناخت عمیق از نیازهای این زنان، به بازتعریف جایگاه اجتماعی و اقتصادی آنان کمک شایانی کرده‌اند.

رویکردهای نوین توانمندسازی:

سمن‌های فعال در کرمان، با تکیه بر انعطاف‌پذیری و ارتباط مستقیم با جامعه هدف، توانسته‌اند مدل‌های موثری را برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به اجرا بگذارند. این رویکردها تنها معطوف به تأمین معیشت نیست، بلکه شامل ابعاد روان‌شناختی، آموزشی و اجتماعی نیز می‌شود:

1. آموزش‌های مهارتی و کارآفرینی: سازمان‌هایی چون “انجمن حمایت از زنان و کودکان بدسرپرست یا بی‌سرپرست کرمان” (نام فرضی)، با برگزاری دوره‌های آموزش حرفه‌ای نظیر قالی‌بافی، خیاطی، آشپزی، آموزش کامپیوتر و مهارت‌های کسب‌وکار آنلاین، زمینه را برای ایجاد اشتغال پایدار و خودکفایی اقتصادی فراهم آورده‌اند. بسیاری از این دوره‌ها با اتصال به بازار کار یا اعطای تسهیلات خرد جهت راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک همراه است.

2. حمایت‌های روان‌شناختی و اجتماعی: سازمان‌هایی مانند “خانه امید کرمان” (نام فرضی)، بر سلامت روان و تاب‌آوری اجتماعی زنان سرپرست خانوار تمرکز دارند. ارائه مشاوره‌های فردی و گروهی، برگزاری کارگاه‌های مهارت‌های زندگی، و ایجاد فضاهای حمایتی برای تبادل تجربه، به کاهش استرس، افزایش اعتمادبه‌نفس و بهبود روابط اجتماعی این زنان کمک شایانی می‌کند. این سمن‌ها در ایجاد شبکه‌های حمایتی متقابل بین خود زنان نیز نقش موثری دارند.

3. حقوقی و تسهیل‌گری: برخی دیگر از سمن‌ها، با ارائه خدمات مشاوره‌ی حقوقی و تسهیل امور اداری، به زنان سرپرست خانوار در دستیابی به حقوق قانونی خود، حل مسائل مربوط به حضانت فرزندان و دسترسی به حمایت‌های بیمه‌ای و بهزیستی کمک می‌کنند.

نمونه‌های موفق از دل جامعه:

ثمره این فعالیت‌ها، داستان‌های الهام‌بخش زنانی است که با حمایت این سازمان‌ها، از چالش‌ها عبور کرده و به نمونه‌های موفقی از توانمندی و خودباوری تبدیل شده‌اند.

خانم “مریم. الف” (نام مستعار)، یکی از این زنان، که پس از فوت همسرش با دو فرزند کوچک در شهر کرمان بدون هیچ درآمدی باقی مانده بود، می‌گوید: “وقتی همسرم فوت کرد، واقعاً نمی‌دانستم چکار کنم. آینده بچه‌هایم برایم کابوس بود. از طریق یکی از سمن‌ها با دوره خیاطی آشنا شدم. اولش خیلی سخت بود، اما حمایت مشاوران و کمک‌های اولیه برای خرید چرخ خیاطی، به من انگیزه داد. حالا خودم یک کارگاه کوچک در خانه دارم و حتی به چند نفر دیگر هم کار می‌دهم. زندگیمان از این رو به آن رو شده است.”

یا “زهرا. م” (نام مستعار)، که پس از جدایی، دچار افسردگی شدید شده بود، با کمک روانشناسان “خانه امید”، توانست دوباره روی پای خود بایستد: “مشاوره‌ها و حضور در گروه‌های حمایتی، به من کمک کرد تا بفهمم تنها نیستم و می‌توانم دوباره زندگی را بسازم. حالا داوطلبانه به زنان دیگری که در شرایط من هستند، کمک می‌کنم.”

چالش‌ها و راهکارهای آتی:

با وجود موفقیت‌های چشمگیر، سازمان‌های مردم‌نهاد با چالش‌هایی نظیر کمبود منابع مالی پایدار، نیاز به ظرفیت‌سازی و هماهنگی بیشتر بین خود و با نهادهای دولتی مواجه‌اند. حمایت گسترده‌تر بخش دولتی، خصوصی و آحاد جامعه، در کنار توسعه همکاری‌های بین‌بخشی، می‌تواند دامنه فعالیت این سمن‌ها را گسترش داده و اثرگذاری آن‌ها را در توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در کرمان دوچندان کند. این سازمان‌ها، نه تنها ارائه دهنده خدمات، بلکه ستون‌های اصلی در ایجاد جامعه‌ای resilient (تاب‌آور) و عادلانه‌تر هستند.

کلمات کلیدی:

زنان سرپرست خانوار، توانمندسازی، سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها)، شهر کرمان، اشتغال‌زایی، کارآفرینی، حمایت اجتماعی، سلامت روان، جامعه‌شناسی، خدمات اجتماعی، فقر، آسیب‌های اجتماعی.