دیالکتیک روایت و سرمایه؛ تبدیل پتانسیل به پرستیژ
نخستین و بنیادی‌ترین کارکرد رسانه در اکوسیستم توسعه، فراتر از اطلاع‌رسانی، تبدیل پتانسیل‌های خام به اعتبار و پرستیژ قابل سرمایه‌گذاری است. یک معدن غنی یا یک سایت باستانی بکر، تا زمانی که در قاب یک روایت استراتژیک قرار نگیرد، صرفاً یک دارایی بالقوه است. این رسانه‌ها هستند که با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته قاب‌بندی (Framing) و روایت‌پردازی استراتژیک، این پتانسیل‌ها را به «سرمایه نمادین» تبدیل می‌کنند؛ مفهومی که پیر بوردیو، جامعه‌شناس فرانسوی، آن را به معنای اعتبار و آبرویی که قابل تبدیل به سایر اشکال سرمایه (اقتصادی و اجتماعی) است، تعریف می‌کند. خبرنگار حرفه‌ای، با هر تحلیل عمیق و گزارش تحقیقی، ریسک ادراک‌شده (Perceived Risk) را برای سرمایه‌گذار کاهش داده و اعتماد لازم برای تسهیل جریان سرمایه را مهندسی می‌کند. این فرآیند، یک دیالکتیک پویا میان روایت و سرمایه است که در آن، رسانه نقش کاتالیزوری بی‌بدیل را ایفا می‌کند.

کیمیاگری ادراک؛ از برندسازی مقصد تا شکوفایی اکوسیستم نوآوری
رسانه در حوزه گردشگری و صنعت، نقشی شبیه به یک کیمیاگر دارد؛ عنصری کم‌ارزش (یک منطقه ناشناخته) را به طلا (یک مقصد برندسازی‌شده جهانی) تبدیل می‌کند. این فرآیند که از آن با عنوان «مقصدسازی» (Destination Branding) یاد می‌شود، تماماً متکی بر قدرت رسانه در ساخت یک تصویر منسجم، جذاب و معتبر است. پوشش رسانه‌ای هدفمند می‌تواند یک روستای دورافتاده در دل کویر کرمان را به هاب گردشگری نجومی یا اکوتوریسم تبدیل کند و از این طریق، یک زنجیره ارزش اقتصادی کامل، از حمل‌ونقل تا صنایع دستی، ایجاد نماید. در عرصه صنعت نیز، رسانه‌ها با برجسته‌سازی داستان موفقیت استارتاپ‌های محلی و معرفی مزیت‌های رقابتی منطقه برای صنایع دانش‌بنیان، یک اکوسیستم نوآوری (Innovation Ecosystem) را تغذیه و تقویت می‌کنند. آن‌ها با این کار، نه تنها سرمایه‌گذار، بلکه استعدادهای خلاق را نیز جذب می‌کنند.

مهندسی انسجام اجتماعی و مصونیت‌بخشی شناختی
در ابعادی فراتر از اقتصاد، رسالت نهایی رسانه، مهندسی انسجام اجتماعی و ایجاد مصونیت در برابر آنتروپی شناختی است. در جهانی که اخبار جعلی و اطلاعات مسموم (Disinformation) به طور سیستماتیک ثبات جوامع را هدف می‌گیرند، رسانه‌های محلی متعهد، نقش پادزهر را ایفا می‌کنند. آن‌ها با تولید محتوای امیدبخش و مبتنی بر واقعیت، نه تنها از فرسایش سرمایه اجتماعی جلوگیری می‌کنند، بلکه با روایت داستان‌های الهام‌بخش از همبستگی و موفقیت‌های جمعی، جامعه را در برابر یأس و انفعال واکسینه می‌کنند. این «امیدآفرینی»، یک انتخاب احساسی نیست، بلکه یک استراتژی بقا برای حفظ پویایی و انگیزه لازم جهت مشارکت در پروژه‌های توسعه است.

یک ضرورت استراتژیک؛ سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های شناختی
با درک این نقش حیاتی، حمایت از رسانه‌ها از یک اقدام صنفی به یک ضرورت استراتژیک برای سیاست‌گذاران تبدیل می‌شود. تقویت رسانه‌های مستقل و حرفه‌ای، به منزله سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های شناختی یک منطقه است. باید از نگاه امنیتی و محدودکننده به رسانه عبور کرد و آن را به عنوان یک شریک استراتژیک و بازوی مشورتی در فرآیند حکمرانی پذیرفت. استقلال حرفه‌ای، دسترسی آزاد به اطلاعات و امنیت شغلی خبرنگاران، پیش‌نیازهای تبدیل رسانه به یک اهرم توسعه پایدار است. نقد رسانه‌ای نه تهدید، که دقیق‌ترین ابزار عیب‌یابی سیستم (System Diagnosis) برای اصلاح و بهینه‌سازی سیاست‌هاست.

در روز خبرنگار، تجلیل واقعی از قلم، نه در ستایش‌های کلیشه‌ای، که در به رسمیت شناختن نقش استراتژیک آن در معماری آینده‌ای آبادتر و قدرتمندتر نهفته است. رسانه، نه گزارشگر توسعه، که خودِ توسعه است.

به قلم: یاسر علیپور اشرفی
مدرس سواد رسانه
مدیرمسئول رسانه‌های اقطاع خبر و نذیر کرمان