یک ارزش و هدف مهم در اسلام صلح و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز انسان‌ها با عقاید و مذاهب گوناگون است و پذیرش حقوق اقلیت‌های دینی و تعامل با غیرمسلمانان از اصول این سازگاری است.
احکام اهل «ذمه» در فقه اسلامی، زمینه هم‌زیستی میان اقلیت‌های دینی و مسلمانان را فراهم کرده است و از سوی دیگر در متون تاریخی دعوت پیامبر (ص) از پیروان ادیان توحیدی برای وحدت، نامه‌های وی به سران حکومت‌ها، پیمان‌نامه‌های ایشان با قبایل دیگر و تعهد بر آن در سیره پیامبر (ص) برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مورد استناد مسلمانان در ترویج این اصل از سازگاری است.
در سیره اهل‌بیت (ع) مواردی مانند احترام به مقدسات و تحمل عقاید دیگران، مدارا با عموم مردم، توهین نکردن به پیروان ادیان و مذاهب، همراهی در امور اجتماعی غیر شیعیان، عیادت از مخالفان خود و جلوگیری از تعصب‌های قومی از مواردی شمرده می‌شود که اهتمام اهل‌بیت (ع) به هم‌زیستی مسالمت‌آمیز در یک جامعه را بیان می‌دارد.
هم‌زیستی مسالمت‌آمیز به‌عنوان یکی از اجزای بنیادین حقوق بین‌الملل عمومی شناخته شده و صلح و سازگاری در سیاست خارجی از مترقی‌ترین برنامه‌هایی شمرده می‌شود که اسلام به آن تأکید کرده است.
تقویت تفاهمات در سطح بین‌المللی، وجهه‌سازی و تولید اعتبار بین‌المللی برای مسلمانان، تألیف قلوب و گسترش حوزه نفوذ اجتماعی، افزایش قدرت و اقتدار دولت اسلامی در مواجهه با تهدیدات از فواید هم‌زیستی مسالمت آمیز در سیاست خارجی یک کشور اسلامی بر شمرده می‌شود.
تمام مردم دنیا به دنبال این هستند تا در کنار یکدیگر زندگی توأم با آرامش را تجربه کنند و از جنگ و خونریزی که سبب قطع ارحام، افسردگی و یأس می‌شود، دوری کنند اما کشورهای نظام سلطه با ابزار جنگ و ایجاد فتنه‌های گوناگون بین جوامع مختلف برای رسیدن به اهداف خود همچنان هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مسلمان با مردم جهان را به مخاطره کشیده و امروز در غزه با فراغت بال و تنها برای تفریح به نسل‌کشی زنان، کودکان و مردم فلسطین می‌پردازد و استعمارگران نیز آنان را حمایت می‌کنند.
با آغاز هفته وحدت که در سایه ولادت نبی اکرم (ص) وحدت دینی مسلمان دوباره شکل می‌گیرد برای تحقق رهیافت هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با کارشناسانی در جهت چگونگی تحقق آن گفتگو کرده‌ایم که خواندن آن خالی از لطف نیست.
ریشه افراط‌گری و خشونت در تفسیر نادرست دین
غالب قدیری در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «اقطاع خبر» در خصوص تقویت رسم برادری برای دنیایی به دور از جنگ و تضاد در سایه اسلام گفت: هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مسلمانان مستلزم ترویج و تقویت اخوت اسلامی و فضائل اخلاقی است، این هدف با بهره‌گیری از ره‌یافت‌های مختلف قابل دستیابی است.
وی ادامه داد: ترویج آموزه‌های دینی همچون تفسیر و تبیین صحیح آیات قرآن و احادیث نبوی، ارائه تصویری روشن از مفاهیمی مانند برادری، عدالت، گذشت، مهربانی، صلح و … در متون دینی، می‌تواند الهام‌بخش رفتارهای اخلاقی و ارتقای هم‌زیستی باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان ادامه داد: تأکید بر وحدت و یکپارچگی امت اسلامی، تاکید بر اتحاد و برادری در میان مسلمانان، صرف نظر از تفاوت‌های قومی، ملیتی و فرقه‌ای، می‌تواند از اختلافات و تنش‌ها جلوگیری کند.
قدیری آموزش و پرورش دینی را سرلوحه ترویج انسانیت و کرامت انسانی عنوان کرد و گفت: تعلیم و تربیت نسل جوان با آموزه‌های اخلاقی اسلام و پرورش اخلاق حسنه، می‌تواند آن‌ها را برای زندگی در جامعه‌ای مبتنی بر اخوت و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز آماده کند.
وی بر تقویت گفتگو و تعاملات اجتماعی تاکید کرد و گفت: با برگزاری مجالس و جلسات گفتگو، فضاهایی برای تبادل افکار، مباحثه و هم‌اندیشی بین گروه‌های مختلف مسلمانان فراهم می‌شود که با ایجاد شبکه‌های اجتماعی و آنلاین و استفاده از بسترهای گفتگوی آنلاین برای برقراری ارتباط، تبادل اطلاعات، ارتقای آگاهی و ترویج فرهنگ اخوت اسلامی در جامعه می‌توان مروج این عقاید و تفکرات بود.
قدیری حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و هنری را از دیگر مزایای تعاملات اجتماعی نام برد و گفت: پشتیبانی از تولیدات فرهنگی و هنری، ارزش‌های اخلاقی اسلام و هم‌زیستی را ترویج می‌دهند، منجر به تغییر تفکر و ایجاد پُرسمان می‌شود و عملاً مبانی صلح بشری را پیاده‌سازی خواهد کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه ولیعصر (عج) اجرایی کردن سیاست‌های اجتماعی را از اصول هم‌زیستی مسالمت‌آمیز دانست و افزود: ایجاد قوانین و مقررات مبتنی بر اصول اخلاقی اسلام، شامل تدوین قوانین و مقرراتی که عدالت اجتماعی، برابری، احترام به حقوق انسان‌ها و صلح را در جامعه اسلامی تضمین کند، پیشران توسعه روابط انسانی است.
وی ادامه داد: تشویق و حمایت از ابتکارات و فعالیت‌های اجتماعی که به حل مشکلات جامعه و تقویت هم‌زیستی کمک می‌کنند، حفظ و تضمین حقوق اقلیت‌ها و احترام به تفاوت‌های فرهنگی در جامعه اسلامی می‌تواند مروج روحیه مشارکت و همکاری بین مردم شود.
قدیری ترویج الگوهای اخلاقی را راه دیگر رسیدن به زندگی مسالمت‌آمیز دانست و گفت: تاکید بر زندگی و رفتار پیامبر اسلام (ص) و صحابه، معرفی شخصیت‌های الهام‌بخش در تاریخ اسلام که در ترویج اخوت و هم‌زیستی نقش داشته‌اند، یا افراد برجسته معاصر و ارائه الگوهای اخلاقی در جامعه امروزی که از اخلاق اسلامی در زندگی شخصی و اجتماعی خود بهره می‌بردند، جامعه‌ای توأم در آرامش را رقم می‌زند.
عضو هیأت علمی دانشگاه ولیعصر (عج) مقابله با افراط‌گری و خشونت را عامل بعدی شگل‌گیری جامعه‌ای غریق در آرامش عنوان کرد و گفت: در دین اسلام بر اهمیت تفکر اعتدال و میانه‌روی تاکید و بر مقابله با افراط‌گری و خشونت که ریشه در تفاسیر نادرست از دین دارد، سفارش شده است، بنابراین اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از گسترش افراطی‌گری و گروه‌های افراطی که صلح و هم‌زیستی را به خطر می‌اندازند، الزامی است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ترویج الگوی اخوت اسلامی و فضائل اخلاقی مستلزم تلاش‌های جمعی و مستمر است که با بهره‌گیری از راهبردهای مختلف، می‌توان به هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مسلمانان در جامعه اسلامی با مردم سایر ادیان در جهان رسید.
غزه مثالی زنده از حقیقت وحدت است
حسام رهبری‌مقام در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «اقطاع خبر» بر ترویج فضائل اخلاقی در تعامل با مسلمانان در جهان تاکید کرد و گفت: در دنیای امروز که با چالش‌های فراوان اجتماعی و سیاسی مواجه است، اهمیت وحدت و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز در میان مسلمانان بیش از پیش احساس می‌شود.
وی ادامه داد: اسلام، به‌عنوان دینی جامع، همواره بر اهمیت اخلاق و اُخُوت اسلامی تأکید کرده و آن را محور هم‌بستگی اجتماعی و تعالی جوامع قرار داده است، بر اساس آموزه‌های دینی، پیامبر اسلام (ص) به‌عنوان الگوی برجسته اخلاقی، با رفتار و منش خود توانست، جامعه‌ای متفرق و پراکنده را به امّتی واحد و یکپارچه تبدیل کند.
دانشمند جوان رفسنجانی افزود: الگوپذیری از اخلاق پیامبر (ص) و تأکید بر برادری اسلامی (اُخُوت) نه تنها در ساختار اجتماعی مسلمانان، بلکه در عرصه‌های بین‌المللی نیز نقشی حیاتی در حفظ هم‌بستگی و انسجام دارد.
رهبری‌مقام عنوان کرد: در پرتو این آموزه‌ها، جامعه علمی بر این باور است که تنها از طریق ترویج فضائل اخلاقی و تعمیق اُخُوت اسلامی می‌توان زمینه‌های هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و تعامل سازنده را میان مسلمانان فراهم کرد.
وی ادامه داد: اُخُوت اسلامی که در قرآن به‌عنوان «انماالمؤمنون اِخوَه» (مؤمنان برادر یکدیگرند) آمده، به معنای آن است که تمام مسلمانان باید نسبت به یکدیگر حس هم‌بستگی و همدلی داشته باشند و برای ارتقاء و بهبود شرایط هم‌نوعان خود تلاش کنند.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رفسنجان اذعان کرد: این امر نیازمند تقویت فضائل اخلاقی نظیر بخشش، گذشت، همدلی، انصاف و عدالت است که در سیره پیامبر (ص) به وضوح مشهود است.
رهبری‌مقام ادامه داد: جایگاه اخلاق در ترویج اُخُوت از دیدگاه اسلام بسیار مهم است زیرا اخلاق به مثابه محور اصلی زندگی اجتماعی و فردی انسان‌ها مطرح بوده و پیامبر اسلام (ص) با تأکید بر همین موضوع پا به عرصه هدایت بشر گذاشته است، «بعثت لأتمم مکارم‌الأخلاق» (من مبعوث شدم تا فضائل اخلاقی را کامل کنم) زیرا پیامبر (ص) رسالت خود را در تکامل اخلاقی انسان‌ها تعریف کرده است.
وی افزود: جامعه‌ای که بر پایه اصول اخلاقی اسلامی بنا شود، از درگیری‌ها و شکاف‌های اجتماعی دور خواهد بود و به سمت وحدت و یکپارچگی سوق داده می‌شود، بنابراین مهم‌ترین رهیافت در ترویج اخوت اسلامی، الگوبرداری از اخلاق و سیره پیامبر اسلام (ص) است.
نخبه جوان رفسنجانی تاکید کرد: جامعه علمی بر این باور است که باید آموزه‌های اخلاقی پیامبر (ص) به‌عنوان الگویی عملی، نه تنها در سطح نظری، بلکه در زندگی روزمره مسلمانان نهادینه شود و با تأکید بر ارزش‌های مشترک و ترویج اخلاق حسنه، می‌توان اختلافات فکری و مذهبی را به فرصت‌های هم‌گرایی و تعامل تبدیل کرد.
رهبری‌مقام ادامه داد: با نگاهی به تحولات اخیر در غزه، می‌توان درس‌های زیادی درباره اهمیت اُخُوت اسلامی و وحدت مسلمانان آموخت، فلسطین به‌عنوان یکی از مناطق حساس جهان اسلام، همواره در معرض جنگ‌ها و درگیری‌های ناعادلانه قرار داشته است و هم‌زمان، این منطقه با وجود تمام دشواری‌ها، نماد مقاومت و استقامت مسلمانان در برابر ظلم و استبداد بوده است.
وی تاکید کرد: در این شرایط، ترویج و تقویت اُخُوت اسلامی میان مسلمانان جهان می‌تواند به تقویت حمایت و هم‌بستگی از مردم فلسطین و مقابله با فشارهای بین‌المللی منجر شود زیرا تحولات فعلی غزه و نسل‌کشی در آن‌جا به ما نشان داد که وقتی مسلمانان از اصول اخلاقی و برادرانه خود فاصله بگیرند، زمینه برای نفوذ دشمنان و افزایش اختلافات فراهم می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی رفسنجان افزود: اگر اصول اسلام به درستی پیاده شوند و مسلمانان با همدلی و همکاری در کنار هم بایستند، می‌توانند در مقابل هر گونه تجاوز و بی‌عدالتی مقاومت کنند، غزه مثالی زنده از این حقیقت است که تنها از طریق وحدت و هم‌بستگی است که مسلمانان می‌توانند به پیروزی و سربلندی دست یابند.
رهبری‌مقام ادامه داد: جامعه علمی به وضوح تأکید دارد که؛ ترویج فضائل اخلاقی و تقویت اُخُوت اسلامی، نه‌تنها یک ضرورت اجتماعی بلکه یک مهم دینی و استراتژیک است، همان‌گونه که در قرآن و سیره پیامبر (ص) بر وحدت و انسجام مسلمانان تأکید شده است.
وی افزود: مسلمانان باید از الگوی برادری اسلامی پیروی کنند تا بتوانند در مواجهه با چالش‌های جهانی، به ویژه مسائل حساسی همچون غزه، مقاومتی مؤثر و کارآمد داشته باشند.
نخبه علمی رفسنجان ره‌یافت‌های اساسی برای ترویج وحدت را بر شمرد و گفت: الگوبرداری از سیره اخلاقی پیامبر اسلام (ص) یعنی پیاده‌سازی اخلاق نبوی در روابط میان مسلمانان می‌تواند به کاهش تنش‌ها و اختلافات منجر شود.
رهبری‌مقام ادامه داد: ترویج فضائل اخلاقی یعنی تقویت ارزش‌هایی چون همدلی، گذشت، انصاف و عدالت که در روابط اجتماعی مسلمانان ضروری است و در آخر نیز بر وحدت اسلامی تاکید شده است، زیرا مسلمانان با تأکید بر اصول مشترک و دوری از اختلافات فکری، می‌توانند در مسیر اُخُوت اسلامی و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز گام بردارند.
وی خاطرنشان کرد: با تعمق در آموزه‌های اخلاقی اسلام و توجه به تحولات جهانی، مسلمانان می‌توانند از فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو به گونه‌ای بهره‌مند شوند که اُخُوت اسلامی در صدر ارزش‌های جامعه قرار گیرد و زمینه‌ساز هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و هم‌گرایی بیش‌تر شود.
انتهای خبر/ طهماسبی
