زمینی پر از گل رهاورد کویرنشینان / بازخوانی یک تجربه اقتصاد مقاومتی – اقطاع خبر

می گویند قالی راور پر از نقش های گل و بته است چون کویرنشینان دسترسی به گل ندارند. اما واقعیت این است که اهال کویر همیشه به سخاوت آسمان و رویش گل ها امید دارند و ثمره آن نیز ایجاد نقش های زیبا بر فرش هاست.

به گزارش اقطاع خبر، راور آخرین آبادی پیش از ورود به کویر تفتیده لوت است و به همین دلیل به گلستانی در کویر مشهور است. سروهای چند هزارساله، کاروانسراها و… بخشی از جذابیت های راور است.

اما قالی راور که به قالی کرمان مشهور است مهمترین دستاور کویرنشینان این خطه است.

بهروز عمرانی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور در دیدار با استاندار کرمان اعلام کرد ثبت ملی قالی راور و شهر راور به عنوان شهر ملی قالی در دستور کار پژوهشگاه قرار گرفته است.

تاریخ پر فراز و نشیب قالی راور

تعیین تاریخی برای آغاز هنر قالی بافی در راور مشکل است. شاردن جهانگرد فرانسوی در قرن ۱۷ در ساحتنامه خود می نویسد: کارگاه های عالی فرش بافی در ایالت کرمان است که محصول آنها را در اروپا می بینیم.

مارکوپولو جهانگرد مشهور نیز می نویسد: زنان کرمانی زیباترین شالها و فرش ها را می بافند.

براساس مدارک تاریخی در زمان صفویان قالی راور به هندوستان صادر می شد. شواهد و قرائن نشان می دهد در سال ۱۹۰۰ میلادی یک صد دستگاه قالی بافی در راور  زیر دست هنرمندان این فن بوده است.

در زمان قاجار بازرگانان تبریزی اقدام به سفارش قالی در کرمان می کردند و سپس آنها را از طریق ترکیه به اروپا و آمریکا صادر می کردند. این امر موجب شد کم کم پای بازرگانان این دو قاره را به کرمان باز کرد. به طوری که نخستین شرکت های خارجی در کرمان تاسیس شد.

در مدت چهارده سال تعداد دستگاه های قالی بافی از ۱۱۰۰ به ۳۵۰۰ دستگاه افزایش یافت. با آغاز جنگ جهانی اول و رکود بازار صنعت قالی بافی از رونق افتاد. پس از جنگ در سال ۱۳۰۱ تعداد کارگاه های قالی بافی حدود ۵۰۰۰ کارگاه بود. اما از میزان داد و ستد بازرگانان تبریزی که اروپای مرکزی را بازار هدف خود می دانستند به دلیل شکست آلمان در جنگ، کاسته شد. آمریکایی ها هم به دلیل رکود اقتصادی کارگاه های خود را تعطیل کردند.

این امر موجب شد بازارگانان کرمانی آستین ها را بالا بزنند و بر روی قالی سرمایه گذاری کنند. این امر موجب رونق قالی بافی در کرمان شد به طوریکه قالی یکی از ارقام مهم صادراتی ایران بود. جنگ جهانی دوم تاثیری بر صنعت قالی کرمان نداشت.

اما طمع سود و عدم توجه به قالی بافان موجب شد که برخی بازرگانان اقدام به تولید و صادرات فرش های بی کیفیت کنند. این رخداد موجب سقوط بازار قالی ایران و پیشی گرفتن صادرات قالی چینی و هندی شد.

پس از انقلاب اسلامی تلاش های زیادی برای رونق بازار قالی کرمان صورت گرفت. تغییر در طرح و اندازه قالی ها، احیا کارگاه های قالی بافی و بیمه قالی بافان از جمله این اقدامات بود.

مجموع جهانی صادرات فرش دستباف در سال ۲۰۱۹ افزون بر ۸۰۰ میلیون دلار بوده که سهم ایران فقط ۷۳ میلیون دلار از این رقم ثبت شد.

کارشناسان چه می گویند

حسین خواجه حسینی صادر کننده و تولید کننده قالی کرمان بیان کرد :  بزرگترین مشکل سیاست های غیر تخصصی دولت برای صنعت فرش است که آن را به  کما برد.

وی ادامه داد: گرچه چند سالی است که این صنعت دوباره با حضور شرکت فرش و ستاد عتبات کرمان احیا شده است.

این صادرکننده فرش بیان کرد:  در حالی که دانشجویان زیادی دراین عرصه آموزش می بینند اما متاسفانه نمی توانند یک قالی را بر روی دار سوار کنند.

وی اظهار کرد: چطور می توان به رشد این صنعت امیدوار بود در حالی که در گذشته این صنعت مهارت اموزی می شد و اکثر افراد از نوجوانی کنار یک استاد کار آموزش می دیدند .

خواجه حسینی گفت: در گذشته از ریسندگی تا رنگ و بافندگی همه در یک خانه انجام می شد اما اکنون این  صنعت تنها به بافت خلاصه شده است لذا خلاقیت در تنوع و رنگ را از قالی باف گرفته است.

این پیشکسوت رشته فرش ادامه داد : دولت باید تنها جنبه حمایتی این صنعت را بر عهده بگیرد که  سبد حمایتی اش می تواند شامل حمایت واحد های تولیدی و رنگرزی ، تامین مواد اولیه و تسهیلات برای ایجاد کارگاههای قالی بافی باشد.

مهدی حسینی نژاد مدیر کل صنعت ، معدن و تجارت کرمان نیز به عدم موفقیت مسولان دولتی در  تولید قالی و صادرات آن نیز اذعان کرد و گفت : در استان کرمان هنوز یک کنسرسیوم صادراتی و. تولیدی متشکل از قالی بافان ، طراحان ، فروشندگان فرش ، تولید کنند گان ریس و پشم  و صادر کنند گان وجود ندارد لذا با تمام تلاش هایی که صورت گرفته هنوز ناموفق بوده ایم.

فرش راور بر ایوان نجف

مهدی تویسرکانی مدیر پروژه تولید فرش صحن حضرت زهرا سلام الله علیها نجف اشرف با اشاره به تفاهم‌نامه‌ای که بهمن سال ۱۳۹۳ منعقد شد، اظهار کرمان: در این تفاهم‌نامه استان کرمان بافت ۳۰ هزار مترمربع فرش برای صحن فوق را متقبل و این کار از اول مهر سال ۱۳۹۴ شروع شد.

وی افزود: ۱۲۲ دار قالی برپا گردید و حدوداً ۲۸۰ بانوی هنرمند بافنده بافت فرش گره‌دار کرمانی با برند «فرش راور» را آغاز کردند.

وی اجرای این پروژه را در راستای اقتصاد مقاومتی و ایجاد اشتغال بسیار موفق ارزیابی کرد و اظهار داشت: در حال حاضر مهمترین مشکل ما عدم بیمه‌ی بافندگان فرش است که امیدواریم این مشکل با همکاری مسئولین مربوطه برطرف شود تا بافندگان عزیز با اطمینان خاطر بیشتری کار کنند.

بیمه برای تولید و صادرات

فرح‌ناز رافع ایران رئیس مرکز ملی فرش ایران در آیین امضای تفاهم نامه همکاری بین مرکز ملی فرش ایران و شرکت سهامی بیمه ایران بیان داشت: اکنون ۲۶۱ هزار نفر از قالی‌بافان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند که همه آنان درخواست بیمه تکمیلی دارند ؛ ضمن اینکه بیش از ۳۴۰ هزار نفر برای بیمه روستایی ثبت نام کردند که تاکنون ۱۰۶ هزار نفر آن به بیمه معرفی شده‌اند.

همچنین در این مراسم «محمد رضایی» مدیرعامل بیمه ایران نیز گفت: با انجام این تفاهم بیش از ۲۰۰ هزار نفر از قالیبافان تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار خواهند گرفت.

وی هدف از این تفاهم نامه را، حمایت از صنعت قالی بافی کشور دانست و ابراز امیدواری کرد: در موضوع صادرات نیز بتوان حمایت‌های ویژه‌ای از این هنر- صنعت انجام داد، به ویژه در خصوص ریسک‌های بیمه اعتباری صادراتی در حوزه فرش آمادگی کامل برای حمایت وجود دارد.

امید به اقتصاد مقاومتی

می گویند قالی راور پر از نقش های گل و بته است چون کویرنشینان دسترسی به گل ندارند. اما واقعیت این است که اهال کویر همیشه با امید زندگی کردند. آنها چشم به آسمان دارند تا باران بیاید و گل ها بروید و ثمره این امید نیز ایجاد نقش های زیبا بر فرش هاست.

حالا هم با همه فراز و نشیب ها، قالی بافان همچنان امیدوارند که با حمایت های دولتی در چارچوب اقتصاد مقاومتی و همت سرمایه گذاران داخلی بار دیگر بازار فرش جهان را به تسخیر رنگ های خود در آورند.

نویسنده: محمد نعیم رستمی

انتهای پیام/